Казахский язык
Главная
Существительные
Послелоги
Прилагательные
Числительные
Местоимения
Наречия, Союзы
Личные окончания
Глаголы
Вспомогательные глаголы
Причастия
 Деепричастия
Конструкции
Предложения
  Проверь себя!
  Упражнения
   Грамматика детям
  Удивительный мир
Видеокурс
   Разговорник
Фразеологизмы
   Книга для чтения
С казахским не шутят?
Рассказы
Сказки
Песни
Полезное
Словарь
Ссылки
Автор
Суперлёг. чтение
  1. 1  
  2. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  1. 4  
  1. 5  

Каталог тем
Лёг.истор.
  1. 1  
  1. 2  
  1. 3  
  1. 4  
  1. 5  
  1. 6  
  1. 7  
 Истории о детях
  1. 1  
  2. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  2. 6  
  2. 7  
 Занимательное чтение
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  3. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  3. 5  
 Казахский по уровням
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  4. 1  
  5. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  4. 2  
  5. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  4. 3  
  5. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  3. 4  
  4. 4  
  5. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  3. 5  
  4. 5  
  5. 5  
  2. 6  
  3. 6  
 Лёгкое чтение
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
 Короткие истории
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
 Кирил/Latyn 

Казахский по уровням

Уровень 2, страница 5
Грамматика казахского языка. Просто о сложном

Автор идеи, составитель и переводчик текстов
с английского языка на русский: Андрей Краснов

      81. Жануарларды босатыңдар!
      Генри Лопес ұлы Мариомен бірге хайуанаттар бағына келді. Марио жануарларды сүйетін. Генри ұлы Марио өзін хайуанаттар бағында бақытты сезінеді деп ойлады. Ол керісінше ашулы болды. "Саған не болды?" - деп сұрады Генри.
      "Барлық аңдар жабырқау көрінеді", - деді Марио. "Олар торға қамалып отырғысы келмейді, олар бостандықта жүргісі келеді". Генридің аузы ашылып, таңырқап қалды. Ол торда отырған жолбарысқа қарады. Марионікі жөн еді. Генри жануарлардың қаншалықты жабырқау екенін ешқашанда байқамаған болатын. Сол уақытта Генри ұлына қарайын деп, төмен қараса, Марио жоқ.
      Кенеттен Генри адамдардың айқай-шуын естіді. Сол мезетте өзіне сенімді Марио келіп, "Әке, сен уайымдама!" - деді ол. "Мен жабырқап тұрған арыстанға есікті ашып бердім".

      81. Januarlardy bosatyñdar!
      Genri Lopes ūly Mariomen bırge haiuanattar bağyna keldı. Mario januarlardy süietın. Genri ūly Mario özın haiuanattar bağynda baqytty sezınedı dep oilady. Ol kerısınşe aşuly boldy. "Sağan ne boldy?" - dep sūrady Genri.
      "Barlyq añdar jabyrqau körınedı", - dedı Mario. "Olar torğa qamalyp otyrğysy kelmeidı, olar bostandyqta jürgısı keledı". Genridıñ auzy aşylyp, tañyrqap qaldy. Ol torda otyrğan jolbarysqa qarady. Marionıkı jön edı. Genri januarlardyñ qanşalyqty jabyrqau ekenın eşqaşanda baiqamağan bolatyn. Sol uaqytta Genri ūlyna qaraiyn dep, tömen qarasa, Mario joq.
      Kenetten Genri adamdardyñ aiqai-şuyn estıdı. Sol mezette özıne senımdı Mario kelıp, "Äke, sen uaiymdama!" - dedı ol. "Men jabyrqap tūrğan arystanğa esıktı aşyp berdım".
Скрыть текст
      82. Үлкен армандар
      Даниэль Уайт суретші болуды армандайтын. Аз ғана шешілмей тұрған мәселесі болды. Себебі ол ешқашан сурет салып көрмеген. Бірақ бұл ой қатты ұнайтын. Ол мұның іске асатынына сенімді болды. Даниэль өзінің алғашқы сабағына баруды ұйғарды. Сурет салу ол ойлағаннан қиынырақ боп шықты. Даниэль бояған барлық суреттер қорқынышты көрінді.
      Даниэль бір жыл бойы сурет салуға машықтанды. Ауқымды өзгеріс болмады. Даниэль өз арманынан бас тартуды ұйғарды. "Мен тағы да басқа затты байқап көрейін", – деді өзіне Даниэль. "Әрқашан менен ұлы жартасқа өрмелеуші шығады деп ойлайтынмын!"

      82. Ülken armandar
      Daniel Uait suretşı boludy armandaityn. Az ğana şeşılmei tūrğan mäselesı boldy. Sebebı ol eşqaşan suret salyp körmegen. Bıraq būl oi qatty ūnaityn. Ol mūnyñ ıske asatynyna senımdı boldy. Daniel özınıñ alğaşqy sabağyna barudy ūiğardy. Suret salu ol oilağannan qiynyraq bop şyqty. Daniel boiağan barlyq suretter qorqynyşty körındı.
      Daniel bır jyl boiy suret saluğa maşyqtandy. Auqymdy özgerıs bolmady. Daniel öz armanynan bas tartudy ūiğardy. "Men tağy da basqa zatty baiqap köreiın", – dedı özıne Daniel. "Ärqaşan menen ūly jartasqa örmeleuşı şyğady dep oilaitynmyn!"
Скрыть текст
      83. Қатарластарының қысымшылығымен
      Келли достарымен жағажайға барды. Келли жүзе алмайтын еді. Оның барлық достары суда көңіл көтеріп жатты.
      Олар оған: «Бізге кел», - деп айқайлады. Қорқақ болма деген сөздерді естіді. Келли оны мазақтағанды жақтырмайтын еді. Ол суға түсуге бел байлады. Суға түскен мезетте оған көп толқындар келді. Келли қорқып кетті. Ол қатты толқынмен күресе алмады. Кейін ол судың бетіне шыққан кезде ол өзінің бірде-бір досын таба алмады. Оны толқын алысқа алып кетіпті.
      Оны бір серфингші байқап қалды. Ол оны жағаға алып шықты. Сол күннің бір жақсы нәрсесі, алып денелі серфингшінің кездескені.

      83. Qatarlastarynyñ qysymşylyğymen
      Kelli dostarymen jağajaiğa bardy. Kelli jüze almaityn edı. Onyñ barlyq dostary suda köñıl köterıp jatty.
      Olar oğan: «Bızge kel», - dep aiqailady. Qorqaq bolma degen sözderdı estıdı. Kelli ony mazaqtağandy jaqtyrmaityn edı. Ol suğa tüsuge bel bailady. Suğa tüsken mezette oğan köp tolqyndar keldı. Kelli qorqyp kettı. Ol qatty tolqynmen kürese almady. Keiın ol sudyñ betıne şyqqan kezde ol özınıñ bırde-bır dosyn taba almady. Ony tolqyn alysqa alyp ketıptı.
      Ony bır serfingşı baiqap qaldy. Ol ony jağağa alyp şyqty. Sol künnıñ bır jaqsy närsesı, alyp denelı serfingşınıñ kezdeskenı.
Скрыть текст
      84. Жасырын дарын
      Энни Холлдың бойы – 155 сантиметр. Оның салмағы 50 килограмға аз ғана жетпейді. Оның жасы жиырмада болса да, ол он екі жастағы қызға ұқсайды. Энниде ойға келмейтін бір дарын бар. Ол хот-догтар жеу жағынан ел чемпионы болып саналады. Бүкіл Құрама Штаттары бойынша мұндай жарыстар мерекелік шеру кезінде өтеді. Энни – жарыстарға қатысатын аздаған әйелдердің бірі. Соның ішінде, ол ең жас қатысушылардың бірі.
      Өзінің кішкентайлығына қарамастан, ол көптеген ірі, толық еркектерден асып кетеді. Ол 12 минут ішінде 37 хот-дог жей алады. "Ер адамдар мені бағалай алмайды", – дейді Энни. "Мен әркез барлығын таң қалдырғанды ұнатамын".

      84. Jasyryn daryn
      Enni Holdyñ boiy – 155 santimetr. Onyñ salmağy 50 kilogramğa az ğana jetpeidı. Onyñ jasy jiyrmada bolsa da, ol on ekı jastağy qyzğa ūqsaidy. Ennide oiğa kelmeitın bır daryn bar. Ol hot-dogtar jeu jağynan el şempiony bolyp sanalady. Bükıl Qūrama Ştattary boiynşa mūndai jarystar merekelık şeru kezınde ötedı. Enni – jarystarğa qatysatyn azdağan äielderdıñ bırı. Sonyñ ışınde, ol eñ jas qatysuşylardyñ bırı.
      Özınıñ kışkentailyğyna qaramastan, ol köptegen ırı, tolyq erkekterden asyp ketedı. Ol 12 minut ışınde 37 hot-dog jei alady. "Er adamdar menı bağalai almaidy", – deidı Enni. "Men ärkez barlyğyn tañ qaldyrğandy ūnatamyn".
Скрыть текст
      85. Сақал
      Джейсон Паркер жұмыс іздеп жүрген еді. Ол ондаған қызметке өтініш тапсырды. Алайда бірде-бірі оны жұмысқа қабылдаған жоқ. Бірде-бір жұмыстың неліктен жұмысқа қабылдағысы келмегендігін ол ұқпай қойды. Джейсон өзіне-өзі сенімді адам болатын. Өзі туралы пікірлер бойынша оған сенім білдіруге болатындығын көрсеткен еді. Ол өзінен мін таппады.
      Сонда ол достарынан өзінен кемістік табуын сұрады. "Ол сенің сақалың ғой" - деді олар бір ауыздан. Джейсон олардың сөзіне иланбады. Сақалы өзіне жарасып тұр, еркектік түр-сипат береді. "Ол саған жараспайды", - деді достары да қалыспай. "Үйсіз-күйсіз жүрген адам сияқтысың". Бұл сөзден кейін Джейсон сақалын алып тастады. Мүлдем қаламаса да, солай істеуге тура келді, бірақ содан кейін оны бірінші сұхбаттан-ақ жұмысқа қабылдады.

      85. Saqal
      Djeison Parker jūmys ızdep jürgen edı. Ol ondağan qyzmetke ötınış tapsyrdy. Alaida bırde-bırı ony jūmysqa qabyldağan joq. Bırde-bır jūmystyñ nelıkten jūmysqa qabyldağysy kelmegendıgın ol ūqpai qoidy. Djeison özıne-özı senımdı adam bolatyn. Özı turaly pıkırler boiynşa oğan senım bıldıruge bolatyndyğyn körsetken edı. Ol özınen mın tappady.
      Sonda ol dostarynan özınen kemıstık tabuyn sūrady. "Ol senıñ saqalyñ ğoi" - dedı olar bır auyzdan. Djeison olardyñ sözıne ilanbady. Saqaly özıne jarasyp tūr, erkektık tür-sipat beredı. "Ol sağan jaraspaidy", - dedı dostary da qalyspai. "Üisız-küisız jürgen adam siaqtysyñ". Būl sözden keiın Djeison saqalyn alyp tastady. Müldem qalamasa da, solai ısteuge tura keldı, bıraq sodan keiın ony bırınşı sūhbattan-aq jūmysqa qabyldady.
Скрыть текст
      86. Джейсонға жасалған алғашқы ескерту
      Джейсон Эрнандес жылдамдық автомагистралімен жүріп келе жатқан еді. Ол үйіне тезірек жетуге асықты. Ол бейсбол біріншілігінің финалдық ойынын көруі керек еді. Кенет ол өз автомобилінің артынан жыпылықтаған қызыл шамды көрді , сосын дабыл естілді. Полиция қызметкері оған жолдың жиегіне тоқтауды бұйырды.
      Джейсон қорқып кетті. Ол ешқашан жол ережесін бұзғаны үшін айыппұл төлеу туралы хабарлама алмаған еді. Полиция қызметкері оның машинасының жанына келіп, оның жылдамдықты арттырғанын білетін-білмейтіндігін сұрады. Джейсонның тілі байланып қалды. Ол "Иә, сэр, кешірім сұраймын,-" деп жауап бергісі келіп еді. Дегенмен, Джейсон аузын аша бергені сол-ақ еді, жылап жіберді.
      Полиция қызметкері таң қалды. Ол отыз жастағы еркектің үш жасар баладай жылап тұрғанын әлі бірде бір рет көрмеген еді. Біраз күлген соң, полиция қызметкері жай ғана ескерту жасады да, Джейсонды жібере салды. Бұл оның сәтті күні еді.

      86. Djeisonğa jasalğan alğaşqy eskertu
      Djeison Ernandes jyldamdyq avtomagistralımen jürıp kele jatqan edı. Ol üiıne tezırek jetuge asyqty. Ol beisbol bırınşılıgınıñ finaldyq oiynyn köruı kerek edı. Kenet ol öz avtomobilınıñ artynan jypylyqtağan qyzyl şamdy kördı , sosyn dabyl estıldı. Polisia qyzmetkerı oğan joldyñ jiegıne toqtaudy būiyrdy.
      Djeison qorqyp kettı. Ol eşqaşan jol erejesın būzğany üşın aiyppūl töleu turaly habarlama almağan edı. Polisia qyzmetkerı onyñ maşinasynyñ janyna kelıp, onyñ jyldamdyqty arttyrğanyn bıletın-bılmeitındıgın sūrady. Djeisonnyñ tılı bailanyp qaldy. Ol "iä, ser, keşırım sūraimyn,-" dep jauap bergısı kelıp edı. Degenmen, Djeison auzyn aşa bergenı sol-aq edı, jylap jıberdı.
      Polisia qyzmetkerı tañ qaldy. Ol otyz jastağy erkektıñ üş jasar baladai jylap tūrğanyn älı bırde bır ret körmegen edı. Bıraz külgen soñ, polisia qyzmetkerı jai ğana eskertu jasady da, Djeisondy jıbere saldy. Būl onyñ sättı künı edı.
Скрыть текст
      87. Ағайындылардың арасындағы бәсекелестік
      Энди Тернердің ағасы болды. Энди өзінің ағасына жиі қызығатын. Энди не істесе де, ағасы одан да жақсы істейтіндей көрінетін. Барлығы ылғи да "Сен де ағаң секілді жақсы істейсің!" -деп айтатын. Эндиді бұл жалықтырып жіберді. Ол өзі үздік бола алатындай бірдеңелерді істеуді қарастыра бастады.
      Энди серфингті байқап көрді. Соңы ағасының оған сабақ беруімен аяқталды. Энди актерлікті сынап көрді, аяғында оның орнына рөлге ағасын қабылдады. Ақырында Энди берілді. Ол өз бөлмесіне барып, мұңды өлең айта бастады. Бірнеше уақыттан кейін бөлмесінің есігін анасы ашты да: "Теңдесі жоқ!" - деді. "Тіпті сенің ағаң сен секілді өлеңді тамаша айта алмайды" - деді.

      87. Ağaiyndylardyñ arasyndağy bäsekelestık
      Endi Ternerdıñ ağasy boldy. Endi özınıñ ağasyna jiı qyzyğatyn. Endi ne ıstese de, ağasy odan da jaqsy ısteitındei körınetın. Barlyğy ylği da "Sen de ağañ sekıldı jaqsy ısteisıñ!" -dep aitatyn. Endidı būl jalyqtyryp jıberdı. Ol özı üzdık bola alatyndai bırdeñelerdı ısteudı qarastyra bastady.
      Endi serfingtı baiqap kördı. Soñy ağasynyñ oğan sabaq beruımen aiaqtaldy. Endi aktörlıktı synap kördı, aiağynda onyñ ornyna rölge ağasyn qabyldady. Aqyrynda Endi berıldı. Ol öz bölmesıne baryp, mūñdy öleñ aita bastady. Bırneşe uaqyttan keiın bölmesınıñ esıgın anasy aşty da: "Teñdesı joq!" - dedı. "Tıptı senıñ ağañ sen sekıldı öleñdı tamaşa aita almaidy" - dedı.
Скрыть текст
      88. Табиғат аясындағы демалыс
      Тағы да жаз келді. Демек, табиғат аясында демалатын уақыт басталды. Джон Ли жылдың осы мезгілін ұнатпайтын. Отбасының қалған мүшелері ұнататын. Джон жәндіктерді ұнатпайтын. Үйге келгеннен кейін үнемі маса шаққан жерлерді қаситын. Ол сондай-ақ ұйықтайтын қаптарды да ұнатпайтын. Ол қапта жылы жатпайтын. Түні бойы көз ілмей, жаурап шықты. Ол бәрінен де аюларды ұнатпайтын. Өзіне үнемі аюлар шабуыл жасайды деп қорқатын.
      Әкесі Джонға жылама деді. Ол жәндіктерге қарсы дәрі және жамылғы берді. Содан кейін Джонды орманға серуендеуге ертіп шықты. Олар сонда қонып, түнді аспанға қараумен өткізді. Жұлдыздар керемет болды. Джон табиғат аясындағы демалыс соншалықты жаман емес екен деп шешті.

      88. Tabiğat aiasyndağy demalys
      Tağy da jaz keldı. Demek, tabiğat aiasynda demalatyn uaqyt bastaldy. Djon Li jyldyñ osy mezgılın ūnatpaityn. Otbasynyñ qalğan müşelerı ūnatatyn. Djon jändıkterdı ūnatpaityn. Üige kelgennen keiın ünemı masa şaqqan jerlerdı qasityn. Ol sondai-aq ūiyqtaityn qaptardy da ūnatpaityn. Ol qapta jyly jatpaityn. Tünı boiy köz ılmei, jaurap şyqty. Ol bärınen de aiulardy ūnatpaityn. Özıne ünemı aiular şabuyl jasaidy dep qorqatyn.
      Äkesı Djonğa jylama dedı. Ol jändıkterge qarsy därı jäne jamylğy berdı. Sodan keiın Djondy ormanğa seruendeuge ertıp şyqty. Olar sonda qonyp, tündı aspanğa qaraumen ötkızdı. Jūldyzdar keremet boldy. Djon tabiğat aiasyndağy demalys sonşalyqty jaman emes eken dep şeştı.
Скрыть текст
      89. Тіс дәрігерінің қабылдауында
      Адриан Гонсалес өте биік болды. Оның бұлшық еті мығым болды. Оның мықты, толық азамат екені белгілі болатын. Ол тіс дәрігерінен қатты қорқатын.
      Ол тіс дәрігеріне он жылға жуық бармады. Адриан тіс дәрігеріне өмір бойы бармауға бел буды. Зайыбы Адрианның мазасыздығынан әбден жалықты. "Болды, доғар!" - деді ол. "Ертең сен өз қорқынышыңмен бетпе - бет кездесесің".
      Адрианды тіс дәрігерінің алдына отырғызуға 20 минут жеткілікті болды. Мұнан соң Адрианның есінде ештеңе қалмапты. Ол сол қабылдауда ұйықтап қалыпты. Сонан соң ол емханаға жеткенше көз жасын төккенін сездірмеуге тырысты.

      89. Tıs därıgerınıñ qabyldauynda
      Adrian Gonsales öte biık boldy. Onyñ būlşyq etı myğym boldy. Onyñ myqty, tolyq azamat ekenı belgılı bolatyn. Ol tıs därıgerınen qatty qorqatyn.
      Ol tıs därıgerıne on jylğa juyq barmady. Adrian tıs därıgerıne ömır boiy barmauğa bel budy. Zaiyby Adriannyñ mazasyzdyğynan äbden jalyqty. "Boldy, doğar!" - dedı ol. "Erteñ sen öz qorqynyşyñmen betpe - bet kezdesesıñ".
      Adriandy tıs därıgerınıñ aldyna otyrğyzuğa 20 minut jetkılıktı boldy. Mūnan soñ Adriannyñ esınde eşteñe qalmapty. Ol sol qabyldauda ūiyqtap qalypty. Sonan soñ ol emhanağa jetkenşe köz jasyn tökkenın sezdırmeuge tyrysty.
Скрыть текст
      90. Сіз жеңiмпаз болдыңыз
      Лиз Адамс бұл күнді сүйікті радиосын тыңдаумен өткізген болатын. Оның сүйсініп тыңдайтын тобы жақын күндері жеке концерттерін бермекші еді. Радиостанция тегін билеттер тарату үстінде болған соң, Лиз бірнеше билеттер ұтып алуға сенімді болған. Таңғы алтыдан түн жарымға дейін тоқтамсыз радиостанцияны тыңдаумен болады. Бұл төрт күн бойына жалғасты.
      Ұтысқа жету үшін Лиз жиырмасыншы нөмірлі болып телефон шалуы керек еді. Байқаудың соңғы күнінде ақыры Лиз жеңімпаз болады. "Сіз ұтысқа ие болдыңыз!" деп, радио жүргізушісі Лизді қуантты. Лиз қуаныштан тоқтамастан секіре бастады. Сол мезетте қолындағы телефоны суға түсіп кетті. "Алло?" - деді жүргізуші. "Жарайды, онда" - деді ол. "Бәлкім, оған бұл билеттер мұнша керек емес шығар".

      90. Sız jeñımpaz boldyñyz
      Liz Adams būl kündı süiıktı radiosyn tyñdaumen ötkızgen bolatyn. Onyñ süisınıp tyñdaityn toby jaqyn künderı jeke konsertterın bermekşı edı. Radiostansia tegın biletter taratu üstınde bolğan soñ, Liz bırneşe biletter ūtyp aluğa senımdı bolğan. Tañğy altydan tün jarymğa deiın toqtamsyz radiostansiany tyñdaumen bolady. Būl tört kün boiyna jalğasty.
      Ūtysqa jetu üşın Liz jiyrmasynşy nömırlı bolyp telefon şaluy kerek edı. Baiqaudyñ soñğy künınde aqyry Liz jeñımpaz bolady. "Sız ūtysqa ie boldyñyz!" dep, radio jürgızuşısı Lizdı quantty. Liz quanyştan toqtamastan sekıre bastady. Sol mezette qolyndağy telefony suğa tüsıp kettı. "Alo?" - dedı jürgızuşı. "Jaraidy, onda" - dedı ol. "Bälkım, oğan būl biletter mūnşa kerek emes şyğar".
Скрыть текст
      91. Ол арқан алуды ұмытып кетіпті
      Томас достарымен серуенге шықты. Олар жақсы дайындалдық деп ойлады. Олар шатырларын орады. Олар шыбын-шіркейді өлтіретін құрал алды. Сондай-ақ олар көп тамақ алды. Тек орманға келген кезде ғана Томас бір нəрсені байқады. Ол арқан алуды ұмытып кетіпті.
      Орманда аю көп еді. Аюлар тамақтың иісін алыстан сезеді. Арқан тамақты ағашқа іліп қою үшін қолданылады. Бұл аюларға тамақты жеп қоюға мүмкіндік бермейді. "Алаң болмаңдар", -деді Томас. "Не болса да бұл жерде аю болма қоймас". Балалар ұйықтады. Олар оянған кезде тамақ жоғалып кетті. Шатырларының айналасының бәрінде алып аяқ іздері жатты.

      91. Ol arqan aludy ūmytyp ketıptı
      Tomas dostarymen seruenge şyqty. Olar jaqsy daiyndaldyq dep oilady. Olar şatyrlaryn orady. Olar şybyn-şırkeidı öltıretın qūral aldy. Sondai-aq olar köp tamaq aldy. Tek ormanğa kelgen kezde ğana Tomas bır närsenı baiqady. Ol arqan aludy ūmytyp ketıptı.
      Ormanda aiu köp edı. Aiular tamaqtyñ iısın alystan sezedı. Arqan tamaqty ağaşqa ılıp qoiu üşın qoldanylady. Būl aiularğa tamaqty jep qoiuğa mümkındık bermeidı. "Alañ bolmañdar", -dedı Tomas. "Ne bolsa da būl jerde aiu bolma qoimas". Balalar ūiyqtady. Olar oianğan kezde tamaq joğalyp kettı. Şatyrlarynyñ ainalasynyñ bärınde alyp aiaq ızderı jatty.
Скрыть текст
      92. Қоштасу
      Митчелл колледжде оқу үшін басқа қалаға кетпекші. «Досыңды аласың ба?»- деп сұрады мамасы. Оның досы жұмсақ ойыншық аю едi. Ол оның жанында бала кезден едi. Досымен бiрге ол өзін қауіпсіз сезінетін.
      Митчелл досын алатын болса, оған басқалары күлетінін білетін. Колледжде ешкiмнің жұмсақ аюы жоқ. Досымен қоштасатын уақыт келді. Бұл Митчеллді қатты қапаландырды.
      Кетудің уақыты келгенде ол бұны жасай алмады. Митчелл бөлмесіне жүгіріп барып, досын алды. Ол оны өзінің қол сөмкесіне тығып салды. Сосын ол оны колледждегі жастығының астына тықты. Ешкім ешқашан Митчеллдің жұмсақ аюмен ұйықтайтынын білмеді.

      92. Qoştasu
      Mişell kolejde oqu üşın basqa qalağa ketpekşı. «Dosyñdy alasyñ ba?»- dep sūrady mamasy. Onyñ dosy jūmsaq oiynşyq aiu edı. Ol onyñ janynda bala kezden edı. Dosymen bırge ol özın qauıpsız sezınetın.
      Mişell dosyn alatyn bolsa, oğan basqalary kületının bıletın. Kolejde eşkımnıñ jūmsaq aiuy joq. Dosymen qoştasatyn uaqyt keldı. Būl Mişelldı qatty qapalandyrdy.
      Ketudıñ uaqyty kelgende ol būny jasai almady. Mişell bölmesıne jügırıp baryp, dosyn aldy. Ol ony özınıñ qol sömkesıne tyğyp saldy. Sosyn ol ony kolejdegı jastyğynyñ astyna tyqty. Eşkım eşqaşan Mişelldıñ jūmsaq aiumen ūiyqtaitynyn bılmedı.
Скрыть текст
      93. Жүзу сабақтары
      Бұл жақын арада жергілікті бассейн ашылады дегенді білдіреді. Барлық балалар қуанып жүр, бірақ тек Эванс емес.
      Эванс жүзе алмайды. Ол жүзу сабақтарына жазылып қойған болатын. Ол терең судан өте қатты қорқады. "Эванс, саған босаңсу керек. Сенімен ешнәрсе болмайды", - деді үйретуші. Эванс күнде жаттығып жүрді.
      Ақыры бассейн ашылған кезде барлық балалар ішке қарай бет алды. Эванс асықпай бассейннің шетіне келіп тұрды. Басқа балалар оның қорқып тұрғанына күле бастады. Эванс ұялып қалды. Олардың үндерін өшіру үшін Эванс биік трамплиннен суға секірді. Оның жүзу сабақтары зая кетпеген екен.

      93. Jüzu sabaqtary
      Būl jaqyn arada jergılıktı basein aşylady degendı bıldıredı. Barlyq balalar quanyp jür, bıraq tek Evans emes.
      Evans jüze almaidy. Ol jüzu sabaqtaryna jazylyp qoiğan bolatyn. Ol tereñ sudan öte qatty qorqady. "Evans, sağan bosañsu kerek. Senımen eşnärse bolmaidy", - dedı üiretuşı. Evans künde jattyğyp jürdı.
      Aqyry basein aşylğan kezde barlyq balalar ışke qarai bet aldy. Evans asyqpai baseinnıñ şetıne kelıp tūrdy. Basqa balalar onyñ qorqyp tūrğanyna küle bastady. Evans ūialyp qaldy. Olardyñ ünderın öşıru üşın Evans biık tramplinnen suğa sekırdı. Onyñ jüzu sabaqtary zaia ketpegen eken.
Скрыть текст
      94. Жаңа бағбан
      Тейлорға жаңа ермек жетіспейтін еді. Ол гүлдерге қарап ләззат алатын. Ол өз бетімен бір гүлдерді отырғызбақ болды. Бағбандық іс ол үшін жеңіл, әрі рахат іс болып көрінетін.
      Алдымен ол орхидея отырғызды. Бірақ олар бір аптадан соң қурап қалды. Тейлор абыржыды. Ол гүлдерін күнде суаратын. Ол үмітін үзбеді. Кейінірек бір алқызыл бұта отырғызды. Бір аптадан соң жұлдызқұрттар өсімдіктен дым қалдырмады. Тейлор жаңа талпыныс жасады. Ол бірнеше әдемі шырайгүлдерді отырғызды. Бір аптадан соң арамшөптер басып кетіп, шырайгүлдері өспей қалды.
      Ол жаман бағбан болды. "Апыр-ай" - деп ойлады Тейлор. "Бұл іс мен ойлағандай оңай емес екен" («Бұл іс ойлағанда оңай, істегенде қиын екен»). Ол өзінің ескі ермегі - бос уақытында теледидар көруге қайта оралуды жөн көрді.

      94. Jaña bağban
      Teilorğa jaña ermek jetıspeitın edı. Ol gülderge qarap läzzat alatyn. Ol öz betımen bır gülderdı otyrğyzbaq boldy. Bağbandyq ıs ol üşın jeñıl, ärı rahat ıs bolyp körınetın.
      Aldymen ol orhideia otyrğyzdy. Bıraq olar bır aptadan soñ qurap qaldy. Teilor abyrjydy. Ol gülderın künde suaratyn. Ol ümıtın üzbedı. Keiınırek bır alqyzyl būta otyrğyzdy. Bır aptadan soñ jūldyzqūrttar ösımdıkten dym qaldyrmady. Teilor jaña talpynys jasady. Ol bırneşe ädemı şyraigülderdı otyrğyzdy. Bır aptadan soñ aramşöpter basyp ketıp, şyraigülderı öspei qaldy.
      Ol jaman bağban boldy. "Apyr-ai" - dep oilady Teilor. "Būl ıs men oilağandai oñai emes eken" («Būl ıs oilağanda oñai, ıstegende qiyn eken»). Ol özınıñ eskı ermegı - bos uaqytynda teledidar köruge qaita oraludy jön kördı.
Скрыть текст
      95. Сергитін кез келді
      Льюистің әйелімен екеуінде екі баласы бар. Бірінші баласының есімі Эдди, ол үйленген және бір сәбиі бар. Ал екіншісі Мэри есімді қыз. Мэри енді ғана 20 жасқа келді. Екі апта бұрын ол ата-анасынан бөлек кеткен болатын.
      Олардың балалары ер жетіп, ақыры үй Льюис пен оның жарының толық құзырында қалды. Олар өздері қалса, рахаттанып өмір сүреміз деп ойлайтын. "Серігетін болдық қой, әйтеуір!" - деп қуанды Льюис. Алайда оның жары мұншалықты бақытты болмады, үйдің іші тып- тыныш болып, қаңырап қалды. Өзін жалғыз сезініп, балаларын сағынды.
      "Таптым! Біз үй жануарын асырап алайық", - деп ұсынды Льюис. Олар зоо дүкенге барып, үш шулы күшікпен оралды. Льюистің әйелі енді бұрынғысындай бақытқа бөленеді, алайда Льюиске бұл соншалықты қуаныш әкелмеді.

      95. Sergitın kez keldı
      Lüistıñ äielımen ekeuınde ekı balasy bar. Bırınşı balasynyñ esımı Eddi, ol üilengen jäne bır säbiı bar. Al ekınşısı Meri esımdı qyz. Meri endı ğana 20 jasqa keldı. Ekı apta būryn ol ata-anasynan bölek ketken bolatyn.
      Olardyñ balalary er jetıp, aqyry üi Lüis pen onyñ jarynyñ tolyq qūzyrynda qaldy. Olar özderı qalsa, rahattanyp ömır süremız dep oilaityn. "Serıgetın boldyq qoi, äiteuır!" - dep quandy Lüis. Alaida onyñ jary mūnşalyqty baqytty bolmady, üidıñ ışı typ- tynyş bolyp, qañyrap qaldy. Özın jalğyz sezınıp, balalaryn sağyndy.
      "Taptym! Bız üi januaryn asyrap alaiyq", - dep ūsyndy Lüis. Olar zoo dükenge baryp, üş şuly küşıkpen oraldy. Lüistıñ äielı endı būrynğysyndai baqytqa bölenedı, alaida Lüiske būl sonşalyqty quanyş äkelmedı.
Скрыть текст
      96. Нельсонның бейнеойындары
      Нельсон бейнеойындарды өте жақсы көреді. Ол таңертең ұйқыдан ояна салысымен ойнауды бастайды. Нельсон тіпті өзінің ойындарын өшірмейді де. Тек тамақ ішкенде және ұйықтаған кезде ғана ойнауды тоқтатады. Кейде тіпті түні бойы да ойнайды. Анасы оны тоқтатқысы келді. "Бар, достарыңмен ойнап кел!", - дейді оған анасы, - "Күні бойы бір жерде отырудың еш қажеті жоқ".
      Нельсонның достары дәл өзі секілді, барлығы да бейнеойындар ойнайды. Олар ешқашан бір-бірімен көріспейді. Бір-бірімен бар болғаны компьютердің көмегі арқылы сөйлеседі. "Мен өз достарыммен ойнап отырмын!" - деп жауап берді Нельсон. Нельсонның анасы ол жөнінде уайымдайды. Оның ойынша, ұлы жалғыз. Сондай-ақ, шектен тыс семіріп бара жатыр деп ойлайды. Ұлына қалай көмектесерін білмейді. Оның орнына ұлына жаңа ойындар сатып алуға барды.

      96. Nelsonnyñ beineoiyndary
      Nelson beineoiyndardy öte jaqsy köredı. Ol tañerteñ ūiqydan oiana salysymen oinaudy bastaidy. Nelson tıptı özınıñ oiyndaryn öşırmeidı de. Tek tamaq ışkende jäne ūiyqtağan kezde ğana oinaudy toqtatady. Keide tıptı tünı boiy da oinaidy. Anasy ony toqtatqysy keldı. "Bar, dostaryñmen oinap kel!", - deidı oğan anasy, - "Künı boiy bır jerde otyrudyñ eş qajetı joq".
      Nelsonnyñ dostary däl özı sekıldı, barlyğy da beineoiyndar oinaidy. Olar eşqaşan bır-bırımen körıspeidı. Bır-bırımen bar bolğany kompüterdıñ kömegı arqyly söilesedı. "Men öz dostarymmen oinap otyrmyn!" - dep jauap berdı Nelson. Nelsonnyñ anasy ol jönınde uaiymdaidy. Onyñ oiynşa, ūly jalğyz. Sondai-aq, şekten tys semırıp bara jatyr dep oilaidy. Ūlyna qalai kömekteserın bılmeidı. Onyñ ornyna ūlyna jaña oiyndar satyp aluğa bardy.
Скрыть текст
      97. Үлкен жеңілдіктер
      Скоттың дос қызы әдемі көйлектерді жақсы көретін. Оның сүйікті дүкені үлкен жеңілдіктер ұйымдастырды. Скотт оған тосын сый жасағысы келді. Ол оған көп жаңа көйлектер сатып алу үшін сатылымға барды.
      Сатылымда адам өте көп болды. Ол ішке кіру үшін ғана толық бір сағат күтті. Скотт аса шыдамды еді. Ол бар болғаны өзінің қызын айрықша бақытты еткісі келді. Дүкен ішінде қыздар естерінен танды. Олардың бәрі ұтымды сауда жасауға тырысып жатты. Кейбір қыздар тіпті, көйлек үшін төбелесіп қалды. Скотт қатты қорқып кетті. Бірдеңе алу үшін жылдам әрі жылпос болу керек еді. Ақыр аяғында дүкеннен шыққанда ол әбден қара тер болды. Ол: «Ендігәрі ешқашан бұлай істемеспін» деген ойға келді.

      97. Ülken jeñıldıkter
      Skottyñ dos qyzy ädemı köilekterdı jaqsy köretın. Onyñ süiıktı dükenı ülken jeñıldıkter ūiymdastyrdy. Skott oğan tosyn syi jasağysy keldı. Ol oğan köp jaña köilekter satyp alu üşın satylymğa bardy.
      Satylymda adam öte köp boldy. Ol ışke kıru üşın ğana tolyq bır sağat küttı. Skott asa şydamdy edı. Ol bar bolğany özınıñ qyzyn airyqşa baqytty etkısı keldı. Düken ışınde qyzdar esterınen tandy. Olardyñ bärı ūtymdy sauda jasauğa tyrysyp jatty. Keibır qyzdar tıptı, köilek üşın töbelesıp qaldy. Skott qatty qorqyp kettı. Bırdeñe alu üşın jyldam ärı jylpos bolu kerek edı. Aqyr aiağynda dükennen şyqqanda ol äbden qara ter boldy. Ol: «Endıgärı eşqaşan būlai ıstemespın» degen oiğa keldı.
Скрыть текст
      98. "Сізге брекет салу керек"
      Мартиннің тістері аса қисық болатын. Оның тіс дәрігері оларды түзетпек болды. "Сізге брекет салу керек,"-деді ол Мартинге. "Сіздің күлкіңіз керемет болады!" Мартинге бұл ой ұнамады. Ол брекет салуға қорықты. Ол ауыртады деп естіген. Олар сондай-ақ тым қымбат болды.
      Ол әкесімен ақылдасты. Әкесі Мартинге оны қой деді. Ол оның ақшасын да өзі төлеп берді. Мартин айнаға қарағанда аса разы болмады. "Мен қазір әдемі емеспін!" - деп айтты ол. "Адамды күлдірмеші", - деді әкесі. "Брекет қойғанға дейінгі түрің де осындай болған!"

      98. "Sızge breket salu kerek"
      Martinnıñ tısterı asa qisyq bolatyn. Onyñ tıs därıgerı olardy tüzetpek boldy. "Sızge breket salu kerek,"-dedı ol Martinge. "Sızdıñ külkıñız keremet bolady!" Martinge būl oi ūnamady. Ol breket saluğa qoryqty. Ol auyrtady dep estıgen. Olar sondai-aq tym qymbat boldy.
      Ol äkesımen aqyldasty. Äkesı Martinge ony qoi dedı. Ol onyñ aqşasyn da özı tölep berdı. Martin ainağa qarağanda asa razy bolmady. "Men qazır ädemı emespın!" - dep aitty ol. "Adamdy küldırmeşı", - dedı äkesı. "Breket qoiğanğa deiıngı türıñ de osyndai bolğan!"
Скрыть текст
      99. Ғарыштан сәлем
      Вильсон қашанда астронавт болғысы келген. Оның балабақшадағы тәрбиеші апайы бұл мүмкін емес деді. "Бұл жақсы" - деді ол. "Бірақ сенің ешқашан астронавт болмайтының анық". Вильсон өте жаман апай деп ойлады. Қалай болмасын, ол өз арманынан бас тартпады.
      Жиырма жыл өткенде Вильсон апайының қателескенін дәлелдеді. Оған Айға ұшып баруды сеніп тапсырды. Төмендегі Жерге қарап тұрып, ол өзінің бұрынғы тәрбиешісін еске алды. Ол мені көрсе ғой қазір! Ол фотоаппаратты алды да скафандр киіп тұрған өзін суретке түсіріп алды. Артында миллиондаған жұлдыз тұрды. Жерге келген бойда ол поштаға жүгірді. Ол фотосуретті сол бір «жаман» тәрбиешіге салып жіберді.

      99. Ğaryştan sälem
      Vilson qaşanda astronavt bolğysy kelgen. Onyñ balabaqşadağy tärbieşı apaiy būl mümkın emes dedı. "Būl jaqsy" - dedı ol. "Bıraq senıñ eşqaşan astronavt bolmaitynyñ anyq". Vilson öte jaman apai dep oilady. Qalai bolmasyn, ol öz armanynan bas tartpady.
      Jiyrma jyl ötkende Vilson apaiynyñ qateleskenın däleldedı. Oğan Aiğa ūşyp barudy senıp tapsyrdy. Tömendegı Jerge qarap tūryp, ol özınıñ būrynğy tärbieşısın eske aldy. Ol menı körse ğoi qazır! Ol fotoaparatty aldy da skafandr kiıp tūrğan özın suretke tüsırıp aldy. Artynda milliondağan jūldyz tūrdy. Jerge kelgen boida ol poştağa jügırdı. Ol fotosurettı sol bır «jaman» tärbieşıge salyp jıberdı.
Скрыть текст
      100. Су перісін тапты
      Кларк өзінің алты жасар баласын жүзуге алды. Бұл Джеймстың бірінші жүзуі мұхит жағасында болды. Олар уақытты өте көңілді өткізді. Олар өте көп теңіз жануарларын тапты. Джеймс таңқалды. Алдымен Кларк бес дельфинді көрді. Сосын Джеймс үлкен китті көрді. Олар тіпті су арыстанын ұстап көрді.
      "Қара!"- деді Кларк. Ол алыста жүзіп бара жатқан бір нәрсені көрсетті. "Сен білесің бе? Бұл не?"- деп, ол өз баласынан сұрады. "Су перісі!"- деп айқайлады Джеймс. "Нағыз су перісі!" Кларк күлкіден өлді. Джеймс ыңғайсызданды. Ол бұның несі күлкілі екенін түсінбеді. Бұл су перісі емес, -деді Кларк. Бұл ламантин. Оларды тағы да "су сиыры" деп атайды.

      100. Su perısın tapty
      Klark özınıñ alty jasar balasyn jüzuge aldy. Būl Djeimstyñ bırınşı jüzuı mūhit jağasynda boldy. Olar uaqytty öte köñıldı ötkızdı. Olar öte köp teñız januarlaryn tapty. Djeims tañqaldy. Aldymen Klark bes delfindı kördı. Sosyn Djeims ülken kittı kördı. Olar tıptı su arystanyn ūstap kördı.
      "Qara!"- dedı Klark. Ol alysta jüzıp bara jatqan bır närsenı körsettı. "Sen bılesıñ be? Būl ne?"- dep, ol öz balasynan sūrady. "Su perısı!"- dep aiqailady Djeims. "Nağyz su perısı!" Klark külkıden öldı. Djeims yñğaisyzdandy. Ol būnyñ nesı külkılı ekenın tüsınbedı. Būl su perısı emes, -dedı Klark. Būl lamantin. Olardy tağy da "su siyry" dep ataidy.
Скрыть текст


В подготовке текстов на казахском языке участвовали пользователи сайта sozdik.kz:
Aidana Bissekesh, Раушан Муталипова, Бахытжан Ертай, Айгерим Ержанова, Аяулым Орынгали, Еркежан Каймоллаева, Janerke Kurmanalinova, Акжайык Сабырбаева, Assel Kanybekova, Гульнар Абдраимова, Жадыра Қайратқызы, Feruza Moldashova, Акнур Жунусова, Мади Толегенов, Майра Фазыл, Маржанай Ташимова, Мира Сембайкызы и другие.
Корректор текстов на казахском языке: Атлас Кудайбергенова



© Татьяна Валяева,  2007–2023
 <<  Казахский по уровням. Ур.2, стр.4 Вернуться к началу Казахский по уровням. Ур.2, стр.6  >> 

Главная             Цвета текста на сайте             Телеграм-канал «Сөйлесейік»             kaz-tili@yandex.kz             Гостевая книга