Казахский язык
Главная
Существительные
Послелоги
Прилагательные
Числительные
Местоимения
Наречия, Союзы
Личные окончания
Глаголы
Вспомогательные глаголы
Причастия
 Деепричастия
Конструкции
Предложения
  Проверь себя!
  Упражнения
   Грамматика детям
  Удивительный мир
Видеокурс
   Разговорник
Фразеологизмы
   Книга для чтения
С казахским не шутят?
Рассказы
Сказки
Песни
Полезное
Словарь
Ссылки
Автор
Суперлёг. чтение
  1. 1  
  2. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  1. 4  
  1. 5  

Каталог тем
Лёг.истор.
  1. 1  
  1. 2  
  1. 3  
  1. 4  
  1. 5  
  1. 6  
  1. 7  
 Истории о детях
  1. 1  
  2. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  2. 6  
  2. 7  
 Занимательное чтение
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  3. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  3. 5  
 Казахский по уровням
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  4. 1  
  5. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  4. 2  
  5. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  4. 3  
  5. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  3. 4  
  4. 4  
  5. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  3. 5  
  4. 5  
  5. 5  
  2. 6  
  3. 6  
 Лёгкое чтение
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
 Короткие истории
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
 Кирил/Latyn 

Истории о детях

Том 2, страница 2
Грамматика казахского языка. Просто о сложном

Автор идеи, составитель и переводчик текстов
с английского языка на русский: Андрей Краснов

      21. Туған күнге арналған ашық xат
      Гүлжан анасына ашықхат сатып алғысы келді. Келесі аптада анасының туған күні болады. Гүлжан анасын жақсы көреді. Ол анасына туған күнге арналған әдемі ашық xат сатып алғысы келді. Ол əдемі ашықхатты алғысы келді. Ол қажет нәрсе жазылған ашықхатты қалады. Қажет нәрсе деген не? Ашықхатта: "Анашым, мен сені жақсы көремін," - деп жазылуы керек. Онда: "Анашым, сен - дүниедегі ең керемет анасың", - деп жазылуы керек. Онда: "Сенің менің анам болғаның үшін сондай бақыттымын", - деп жазылуы керек. Ашықхатта болуға тиіс қажет нәрселер осы. Ашықхатта болуға тиіс тағы бір нәрсе бар. Онда: "Туған күніңмен!" - деп жазылуы керек.

      21. Tuğan künge arnalğan aşyq hat
      Güljan anasyna aşyqhat satyp alğysy keldı. Kelesı aptada anasynyñ tuğan künı bolady. Güljan anasyn jaqsy köredı. Ol anasyna tuğan künge arnalğan ädemı aşyq hat satyp alğysy keldı. Ol ädemı aşyqhatty alğysy keldı. Ol qajet närse jazylğan aşyqhatty qalady. Qajet närse degen ne? Aşyqhatta: "Anaşym, men senı jaqsy köremın," - dep jazyluy kerek. Onda: "Anaşym, sen - düniedegı eñ keremet anasyñ", - dep jazyluy kerek. Onda: "Senıñ menıñ anam bolğanyñ üşın sondai baqyttymyn", - dep jazyluy kerek. Aşyqhatta boluğa tiıs qajet närseler osy. Aşyqhatta boluğa tiıs tağy bır närse bar. Onda: "Tuğan künıñmen!" - dep jazyluy kerek.
Скрыть текст
      22. Шоколадты сүт
      Марат тоңазытқыштан сүтті алды. Ол сүті бар картон пакетті үстел үстіне қойды. Ол сүті бар картон пакеттің қақпағын ашты. Ол ас үй шкафының есігін ашты. Ол шкафтан стақан алды. Ол стақанды үстелдің үстіне сүттің қасына қойды. Ол стақанға кішкене сүт құйды. Ол сүті бар картон пакеттің қақпағын қайта жапты. Ол сүтті қайтадан тоңазытқышқа қойды. Ол тоңазытқыштан шоколадты шәрбатты алды. Ол шоколадты шәрбаттан сүті бар стақанға құйды. Ол сүтті қасықпен араластырды. Ол қасықты жалады.

      22. Şokoladty süt
      Marat toñazytqyştan süttı aldy. Ol sütı bar karton pakettı üstel üstıne qoidy. Ol sütı bar karton pakettıñ qaqpağyn aşty. Ol as üi şkafynyñ esıgın aşty. Ol şkaftan staqan aldy. Ol staqandy üsteldıñ üstıne süttıñ qasyna qoidy. Ol staqanğa kışkene süt qūidy. Ol sütı bar karton pakettıñ qaqpağyn qaita japty. Ol süttı qaitadan toñazytqyşqa qoidy. Ol toñazytqyştan şokoladty şärbatty aldy. Ol şokoladty şärbattan sütı bar staqanğa qūidy. Ol süttı qasyqpen aralastyrdy. Ol qasyqty jalady.
Скрыть текст
      23. Жазда қалай жұмыс табуға болады
      Анар 18-де. Қыркүйекте ол колледжге оқуға барады. Қыркүйекте ол колледж студенті болады. Ал қазір жаз. Маусым айы. Анарға жұмыс керек. Оған колледжге ақша керек. Оған колледжге оқулықтар сатып алу үшін ақша керек. Оған жұмыс керек. Анар мейрамханаға барды. "Маған жұмыс бар ма?" - деп сұрады ол. Мейрамхана меңгерушісі: "Өкінішке орай, қазір бізге ешкім керек емес" - деп жауап берді. Анар кітап дүкеніне барды. "Маған жұмыс табылады ма?" - деп сұрады. Дүкен меңгерушісі: "Өкінішке орай, қазіргі уақытта бізге жаңа жұмысшылар қажет емес" - деді.

      23. Jazda qalai jūmys tabuğa bolady
      Anar 18-de. Qyrküiekte ol kolejge oquğa barady. Qyrküiekte ol kolej studentı bolady. Al qazır jaz. Mausym aiy. Anarğa jūmys kerek. Oğan kolejge aqşa kerek. Oğan kolejge oqulyqtar satyp alu üşın aqşa kerek. Oğan jūmys kerek. Anar meiramhanağa bardy. "Mağan jūmys bar ma?" - dep sūrady ol. Meiramhana meñgeruşısı: "Ökınışke orai, qazır bızge eşkım kerek emes" - dep jauap berdı. Anar kıtap dükenıne bardy. "Mağan jūmys tabylady ma?" - dep sūrady. Düken meñgeruşısı: "Ökınışke orai, qazırgı uaqytta bızge jaña jūmysşylar qajet emes" - dedı.
Скрыть текст
      24. Оның қызыл велосипедi
      Мансұрдың қызыл велосипедi бар. Ол өзінің қызыл велосипедiн жақсы көредi. Ол велосипедiн өзінің тоғызыншы туған күнiне алды. Тоғыз жаска толғанда оған ата-анасы велосипед сыйлады. Ол өзінің велосипедiн күтiп ұстайды. Ол екi дөңгелекке ауаны сорғымен толтырады. Ол алдыңғы доңғалаққа ауа толтырады. Ол артқы доңғалаққа ауа толтырады. Ол велосипедтiң шынжырын майлайды. Ол кірді кетіру үшiн өзінің велосипедiн дымқыл шүберекпен сүртедi. Ол шүберектi дымқылдап велосипедiнен барлық кірді кетіредi. Ол велосипедін барлық жерге тебедi. Ол оны мектепке теуіп барады. Ол оны кiтапханаға теуіп барады. Ол оны өзiнiң досының үйiне теуіп барады. Ол, шынында да, өзiнiң велосипедiн жақсы көредi.

      24. Onyñ qyzyl velosipedı
      Mansūrdyñ qyzyl velosipedı bar. Ol özınıñ qyzyl velosipedın jaqsy köredı. Ol velosipedın özınıñ toğyzynşy tuğan künıne aldy. Toğyz jaska tolğanda oğan ata-anasy velosiped syilady. Ol özınıñ velosipedın kütıp ūstaidy. Ol ekı döñgelekke auany sorğymen toltyrady. Ol aldyñğy doñğalaqqa aua toltyrady. Ol artqy doñğalaqqa aua toltyrady. Ol velosipedtıñ şynjyryn mailaidy. Ol kırdı ketıru üşın özınıñ velosipedın dymqyl şüberekpen sürtedı. Ol şüberektı dymqyldap velosipedınen barlyq kırdı ketıredı. Ol velosipedın barlyq jerge tebedı. Ol ony mektepke teuıp barady. Ol ony kıtaphanağa teuıp barady. Ol ony özınıñ dosynyñ üiıne teuıp barady. Ol, şynynda da, özınıñ velosipedın jaqsy köredı.
Скрыть текст
      25. Жақсы мұғалiм
      Жабай отырды. Ол оқу бөлмесінде еді. Ол мектепте еді. Ол ағылшын тiлi сабағында еді. Ағылшын тiлi сабақтары оған ұнайтын. Оның мұғалiмi оған ұнайтын. Оның мұғалiмi ақ пейілді. Оның мұғалiмi барлық оқушыларға көмектесетін. Оның мұғалiмi барлық сұрақтарға жауап беретін. Жабай күн сайын жаңа сұрақ қойып жүрді. Кеше ол өз мұғалiмiне орфографиядан сұрақ қойды. Ол мұғалімінен "myself" сөзінің қалай жазылатынын сұрады. Оның мұғалімі сол сөздің қалай жазылатынын айтты. Ол өз мұғалiмiне алғыс айтты. Оның мұғалімі: «Оқасы жоқ. Қандай сұрақ болса да кез-келген уақытта қоя бер. Мен осы жерде дәл сол үшiн, сендерге көмектесу үшiн жүрмін»

      25. Jaqsy mūğalım
      Jabai otyrdy. Ol oqu bölmesınde edı. Ol mektepte edı. Ol ağylşyn tılı sabağynda edı. Ağylşyn tılı sabaqtary oğan ūnaityn. Onyñ mūğalımı oğan ūnaityn. Onyñ mūğalımı aq peiıldı. Onyñ mūğalımı barlyq oquşylarğa kömektesetın. Onyñ mūğalımı barlyq sūraqtarğa jauap beretın. Jabai kün saiyn jaña sūraq qoiyp jürdı. Keşe ol öz mūğalımıne orfografiadan sūraq qoidy. Ol mūğalımınen "myself" sözınıñ qalai jazylatynyn sūrady. Onyñ mūğalımı sol sözdıñ qalai jazylatynyn aitty. Ol öz mūğalımıne alğys aitty. Onyñ mūğalımı: «Oqasy joq. Qandai sūraq bolsa da kez-kelgen uaqytta qoia ber. Men osy jerde däl sol üşın, senderge kömektesu üşın jürmın»
Скрыть текст
      26. Арқа сүйерім - Құдай
      Донда обыр ауруы. Ол он екіде. Бірақ оның жолы болды. Дәрігер Дондағы қатерлі ісікті қалай емдеу керек екенін біледі. Дәрігер Донның анасына оны ауруxанаға алып келуін айтады. Донның анасы жоқ деді. Ол Донның ауруын құдайдың жазатынына сенеді. Құдай Донның обырын жазады. Ол дәрігерге сенбейді. Ол ауруxанаға сенбейді. Ол тек құдайға сенеді. Дәрігер Донның өлетінін айтты. Ол Донның тездетіп ауруxанаға келуін айтты. Донның анасы қашып кетті. Ол Донмен бірге қашып кетті. Полиция Донды және оның анасын іздестіруде. Олар Донның өмірін құтқарып қалмақшы. Донның өмірін тек дәрігер ғана құтқара алады.

      26. Arqa süierım - Qūdai
      Donda obyr auruy. Ol on ekıde. Bıraq onyñ joly boldy. Därıger Dondağy qaterlı ısıktı qalai emdeu kerek ekenın bıledı. Därıger Donnyñ anasyna ony auruhanağa alyp keluın aitady. Donnyñ anasy joq dedı. Ol Donnyñ auruyn qūdaidyñ jazatynyna senedı. Qūdai Donnyñ obyryn jazady. Ol därıgerge senbeidı. Ol auruhanağa senbeidı. Ol tek qūdaiğa senedı. Därıger Donnyñ öletının aitty. Ol Donnyñ tezdetıp auruhanağa keluın aitty. Donnyñ anasy qaşyp kettı. Ol Donmen bırge qaşyp kettı. Polisia Dondy jäne onyñ anasyn ızdestırude. Olar Donnyñ ömırın qūtqaryp qalmaqşy. Donnyñ ömırın tek därıger ğana qūtqara alady.
Скрыть текст
      27. Жүзгіш
      Ажар жүзгіштер командасында. Ол мектептегi жүзгіштер командасында. Ол жақсы жүзгіш. Команданың барлық мүшелері жақсы жүзгіштер. Ол күнде жүзедi. Ол жүзу әуітіне сабақтан кейiн барады. Оның соңғы сабағы ағылшын тілі. Ағылшын тілі сабағынан соң ол жүзу әуітіне жаяу барады. Ол өзiнiң шомылу костюмін киедi. Ол суға сүңгиді. Ол екi сағат бойы жүзедi. Оның жаттықтырушысы оның жүзгенін бақылайды. Ол оған кеңес береді. Ол оған қалай жақсырақ жүзу керектігін айтады. Оның жаттықтырушысы – оның оқытушысы. Ол жақсы оқытушы. Бiр күнi Ажар жарыстың жеңімпазы болады.

      27. Jüzgış
      Ajar jüzgışter komandasynda. Ol mekteptegı jüzgışter komandasynda. Ol jaqsy jüzgış. Komandanyñ barlyq müşelerı jaqsy jüzgışter. Ol künde jüzedı. Ol jüzu äuıtıne sabaqtan keiın barady. Onyñ soñğy sabağy ağylşyn tılı. Ağylşyn tılı sabağynan soñ ol jüzu äuıtıne jaiau barady. Ol özınıñ şomylu kostümın kiedı. Ol suğa süñgidı. Ol ekı sağat boiy jüzedı. Onyñ jattyqtyruşysy onyñ jüzgenın baqylaidy. Ol oğan keñes beredı. Ol oğan qalai jaqsyraq jüzu kerektıgın aitady. Onyñ jattyqtyruşysy – onyñ oqytuşysy. Ol jaqsy oqytuşy. Bır künı Ajar jarystyñ jeñımpazy bolady.
Скрыть текст
      28. Жаңа ат
      Германға өзінің аты ұнамайтын. Ол оған ешқашан ұнаған емес. Ол оны ауыстырғысы келді. Ол анасынан осы туралы сұрады. Анасы оған оны ауыстыру тым кеш екенін айтты. Анасы оның өзінің екінші атын қолдану мүмкіндігін айтты. Анасы оны екінші атымен атайтынын жеткізді. Анасы Германнан: Осылай атасам ыңғайлы бола ма?,- деп сұрады. Иә,- деді Герман. Ол: " Өтінемін, қазірден бастап мені екінші атыммен аташы. Қазірден бастап мені Адам деп аташы, өтінемін." деп айтты. Оның анасы: Бұның еш қиындығы жоқ,- деді. Анасы " - Герман, сау бол! Және Адам, салем," –деді. Адамның әкесі жұмыстан келген уақытта, Адамның анасы: "- Не айтатынымды таба аласың ба?" Бізде жаңа бала пайда болды."

      28. Jaña at
      Germanğa özınıñ aty ūnamaityn. Ol oğan eşqaşan ūnağan emes. Ol ony auystyrğysy keldı. Ol anasynan osy turaly sūrady. Anasy oğan ony auystyru tym keş ekenın aitty. Anasy onyñ özınıñ ekınşı atyn qoldanu mümkındıgın aitty. Anasy ony ekınşı atymen ataitynyn jetkızdı. Anasy Germannan: Osylai atasam yñğaily bola ma?,- dep sūrady. iä,- dedı German. Ol: " Ötınemın, qazırden bastap menı ekınşı atymmen ataşy. Qazırden bastap menı Adam dep ataşy, ötınemın." dep aitty. Onyñ anasy: Būnyñ eş qiyndyğy joq,- dedı. Anasy " - German, sau bol! Jäne Adam, salem," –dedı. Adamnyñ äkesı jūmystan kelgen uaqytta, Adamnyñ anasy: "- Ne aitatynymdy taba alasyñ ba?" Bızde jaña bala paida boldy."
Скрыть текст
      29. Тауық сорпасы
      Вильям сорпа құйылған ыдысқа қарады. Бұл тауық сорпасы еді. Сорпада ақ күріш те болды. Вильям күрішті өте жақсы көретін. Сорпаның ішінде тауық етінің тілімдері де болған. Вильям тауық етін де жақсы көретін. Тауық етінің тілімдері ақ түсті, кішкентай және шаршы пішінді еді. Олар үлкен де емес, домалақ та емес. Одан басқа сорпаның ішінде қызыл-сары сәбіздің тілімдері де болған. Вильям сәбізді ұнатпайтын. Сәбіз тілімін қолымен алып, үстелдің үстіне ыдыстың қасына қойды. Содан кейін сәбіздің барлық тілімдерін ыдысынан алып, үстелдің үстіне қойды. Содан соң ол сорпасын іше бастады.

      29. Tauyq sorpasy
      Viläm sorpa qūiylğan ydysqa qarady. Būl tauyq sorpasy edı. Sorpada aq kürış te boldy. Viläm kürıştı öte jaqsy köretın. Sorpanyñ ışınde tauyq etınıñ tılımderı de bolğan. Viläm tauyq etın de jaqsy köretın. Tauyq etınıñ tılımderı aq tüstı, kışkentai jäne şarşy pışındı edı. Olar ülken de emes, domalaq ta emes. Odan basqa sorpanyñ ışınde qyzyl-sary säbızdıñ tılımderı de bolğan. Viläm säbızdı ūnatpaityn. Säbız tılımın qolymen alyp, üsteldıñ üstıne ydystyñ qasyna qoidy. Sodan keiın säbızdıñ barlyq tılımderın ydysynan alyp, üsteldıñ üstıne qoidy. Sodan soñ ol sorpasyn ışe bastady.
Скрыть текст
      30. Қайырымды Құдай
      Пеги әр жексенбi күні шіркеуге баратын. Ол шіркеуге баруды ұнататын. Шіркеуде ол өз туған-туысқандары және достарымен болатын. Шіркеуде әулиелермен де болатын. Ол періштелермен бірге болатын. Ал ең бастысы, Пеги Құдаймен бірге болатын. Ол шіркеуде әрдайым Құдаймен әңгімелесетiн. Ол әрдайым Құдайдан соғыстың тоқтауын сұрайтын. Ол Құдайдан өшпенділік және ауру-сырқаудың доғарылуын сұрайтын. Бiрақ соғыс та, өшпенділік пен аурулар доғарылмайтын. Соғыс та, өшпенділік пен аурулар күн сайын болатын. «Мама, Құдай неге соғысты, өшпенділік пен ауруды тоқтатпайды?»,- деп сұрады Пеги. «Көбірек адам сұраған кезде, Құдай тоқтатар,» - деді оның анасы.

      30. Qaiyrymdy Qūdai
      Pegi är jeksenbı künı şırkeuge baratyn. Ol şırkeuge barudy ūnatatyn. Şırkeude ol öz tuğan-tuysqandary jäne dostarymen bolatyn. Şırkeude äulielermen de bolatyn. Ol perıştelermen bırge bolatyn. Al eñ bastysy, Pegi Qūdaimen bırge bolatyn. Ol şırkeude ärdaiym Qūdaimen äñgımelesetın. Ol ärdaiym Qūdaidan soğystyñ toqtauyn sūraityn. Ol Qūdaidan öşpendılık jäne auru-syrqaudyñ doğaryluyn sūraityn. Bıraq soğys ta, öşpendılık pen aurular doğarylmaityn. Soğys ta, öşpendılık pen aurular kün saiyn bolatyn. «Mama, Qūdai nege soğysty, öşpendılık pen aurudy toqtatpaidy?»,- dep sūrady Pegi. «Köbırek adam sūrağan kezde, Qūdai toqtatar,» - dedı onyñ anasy.
Скрыть текст
      31. Сары жүгері
      Ғалым түскі ас ішуге отырды. Ол орындыққа отырды. Ол үстел басына отырды. Ол өзінің ақ тәрелкесіне қарады. Ол өзінің күміс шанышқысына қарады. Ол өзінің күміс қасығына қарады. Оның әкесі оған: "Маған өз тәрелкеңді берші, Ғалым", - деп айтты. Оның әкесі тәрелкеге ақ күріш салды. Оның әкесі тәрелкеге сары жүгері салды. Оның әкесі тәрелкеге жасыл бұршақ салды. Ол тәрелкені Ғалымға қайтарды. "Бұл өте дәмді көрінеді!", - деді Ғалым. "Бұл шынында да дәмді!", - деп айтты оның әкесі. Ғалым жүгерінiң неге сары болатынын сұрады. Ол бұршақтың неге жасыл болатынын сұрады. Ол сары бұршақ және жасыл жүгері болатын-болмайтынын сұрады.

      31. Sary jügerı
      Ğalym tüskı as ışuge otyrdy. Ol oryndyqqa otyrdy. Ol üstel basyna otyrdy. Ol özınıñ aq tärelkesıne qarady. Ol özınıñ kümıs şanyşqysyna qarady. Ol özınıñ kümıs qasyğyna qarady. Onyñ äkesı oğan: "Mağan öz tärelkeñdı berşı, Ğalym", - dep aitty. Onyñ äkesı tärelkege aq kürış saldy. Onyñ äkesı tärelkege sary jügerı saldy. Onyñ äkesı tärelkege jasyl būrşaq saldy. Ol tärelkenı Ğalymğa qaitardy. "Būl öte dämdı körınedı!", - dedı Ğalym. "Būl şynynda da dämdı!", - dep aitty onyñ äkesı. Ğalym jügerınıñ nege sary bolatynyn sūrady. Ol būrşaqtyñ nege jasyl bolatynyn sūrady. Ol sary būrşaq jäne jasyl jügerı bolatyn-bolmaitynyn sūrady.
Скрыть текст
      32. Пэттидің қуыршағы
      Пэтти рождество күніне сыйлыққа қуыршақ алды. Ол оның ең сүйікті қуыршағы. Ол шүберектен жасалған қуыршақ. Оның үстінде сары көйлек, көгілдір жейде. Қуыршақтың аты Молли. Моллидің шашы ашық қоңыр. Оның еріндері алқызыл. Оның көздері көк. Оның шашында қызғылт лентасы бар. Моллидің аяғында қызыл жеңіл туфли. Оның ақ шұлығы бар. Моллидің сөмкесі бар. Сөмкесі қызғылт. Сөмкесі бос. Сөмкесінде ештеңе жоқ. Сөмкесінде айна бар еді. Бірақ Пэтти оны жоғалтып алды. Ол айнаны жоғалтып алғанда:"Кешір, Молли, мен саған басқа айна сатып әперемін",- деді.

      32. Pettidıñ quyrşağy
      Petti rojdestvo künıne syilyqqa quyrşaq aldy. Ol onyñ eñ süiıktı quyrşağy. Ol şüberekten jasalğan quyrşaq. Onyñ üstınde sary köilek, kögıldır jeide. Quyrşaqtyñ aty Molli. Mollidıñ şaşy aşyq qoñyr. Onyñ erınderı alqyzyl. Onyñ közderı kök. Onyñ şaşynda qyzğylt lentasy bar. Mollidıñ aiağynda qyzyl jeñıl tufli. Onyñ aq şūlyğy bar. Mollidıñ sömkesı bar. Sömkesı qyzğylt. Sömkesı bos. Sömkesınde eşteñe joq. Sömkesınde aina bar edı. Bıraq Petti ony joğaltyp aldy. Ol ainany joğaltyp alğanda:"Keşır, Molli, men sağan basqa aina satyp äperemın",- dedı.
Скрыть текст
      33. Қоңыз құмар
      Ғалым кітап дүкеніне барды. Ол бір кітапты сатып алғысы келді. Оған қоңыздар туралы кітап керек еді. Ол қоңыздарды жақсы көретін. Ол қоңыздарды өз ауласында жинайтын. Ол қоңыздарды мектепке апаратын. Ол қоңыздарды оқытушысына көрсететін. Оқытушысы оған әрбір қоңыздың атауын айтатын. Сосын Ғалым қоңыздарды үйге апаратын. Ол қоңыздарды ата-анасына көрсететін. Анасы оған қоңыздарды үйден шығарып тастауын сұрайтын. Әкесіне қоңыздарды тамашалау ұнайтын. Ол Ғалымның жақсы іс істеп жүргенін айтатын. Әкесі Ғалымға кітап сатып алуға ақша берді. Сондықтан Ғалым кітап дүкеніне келді. Ол қоңыздардың суреті бар кітап іздеді.

      33. Qoñyz qūmar
      Ğalym kıtap dükenıne bardy. Ol bır kıtapty satyp alğysy keldı. Oğan qoñyzdar turaly kıtap kerek edı. Ol qoñyzdardy jaqsy köretın. Ol qoñyzdardy öz aulasynda jinaityn. Ol qoñyzdardy mektepke aparatyn. Ol qoñyzdardy oqytuşysyna körsetetın. Oqytuşysy oğan ärbır qoñyzdyñ atauyn aitatyn. Sosyn Ğalym qoñyzdardy üige aparatyn. Ol qoñyzdardy ata-anasyna körsetetın. Anasy oğan qoñyzdardy üiden şyğaryp tastauyn sūraityn. Äkesıne qoñyzdardy tamaşalau ūnaityn. Ol Ğalymnyñ jaqsy ıs ıstep jürgenın aitatyn. Äkesı Ğalymğa kıtap satyp aluğa aqşa berdı. Sondyqtan Ğalym kıtap dükenıne keldı. Ol qoñyzdardyñ suretı bar kıtap ızdedı.
Скрыть текст
      34. Қыздардың арасындағы төбелес
      Сәнияның жасы бесте. Самал оның ең жақын құрбысы еді. Олар бірге ойнайтын. Олар түрлі ойындар ойнайтын. Уақыттарын бірге көңілді өткізуші еді. Әйтсе де бір күні Самал Сәнияны итеріп жіберді. "Мені неге итересің?"- деп сұрады Сәния. "Сол,-" деді Самал. Сәния Самалға: Енді итерме,- деді. Ал Самал Сәнияны тағы да итеріп жіберді. Сәния да Самалды итеріп жіберді. Енді Самал Сәнияның шашынан тартты. Сәния да Самалдың шашынан тартты. Екеуі де жылай бастады. Бөлмеге Сәнияның анасы кіріп қалды. Ол Самалға үйіңе қайт деді. Самал үйден атып шықты. "Сәния, енді Самалмен ойнамайсың," - деді Сәнияның анасы.

      34. Qyzdardyñ arasyndağy töbeles
      Sänianyñ jasy beste. Samal onyñ eñ jaqyn qūrbysy edı. Olar bırge oinaityn. Olar türlı oiyndar oinaityn. Uaqyttaryn bırge köñıldı ötkızuşı edı. Äitse de bır künı Samal Säniany iterıp jıberdı. "Menı nege iteresıñ?"- dep sūrady Sänia. "Sol,-" dedı Samal. Sänia Samalğa: Endı iterme,- dedı. Al Samal Säniany tağy da iterıp jıberdı. Sänia da Samaldy iterıp jıberdı. Endı Samal Sänianyñ şaşynan tartty. Sänia da Samaldyñ şaşynan tartty. Ekeuı de jylai bastady. Bölmege Sänianyñ anasy kırıp qaldy. Ol Samalğa üiıñe qait dedı. Samal üiden atyp şyqty. "Sänia, endı Samalmen oinamaisyñ," - dedı Sänianyñ anasy.
Скрыть текст
      35. Жабайы мысық болар?
      Мысық қозғалмады. Ол шөпте жатты. Мысық ала еді. Ол әдемі ала мысық болған. Көше суық. Мысық етпетінен жатты. Көше қараңғы. Есік алдындағы шам мысыққа түсті. Мысық Сәнияға қарады. "Анашым, мына мысықты алсам бола ма?"- деп анасынан сұрады. Анасы есік алдына шықты. Ол мысыққа қарады. "Әдемі мысық"- деді. "Оны алсам бола ма?"-деп сұрады Сәния. Анасы жоқ деді. Мүмкін басқа отбасының мысығы болар. Мүмкін жабайы мысық болар. Егер жабайы болса, Сәнияны тістеп алуы мүмкін.

      35. Jabaiy mysyq bolar?
      Mysyq qozğalmady. Ol şöpte jatty. Mysyq ala edı. Ol ädemı ala mysyq bolğan. Köşe suyq. Mysyq etpetınen jatty. Köşe qarañğy. Esık aldyndağy şam mysyqqa tüstı. Mysyq Säniağa qarady. "Anaşym, myna mysyqty alsam bola ma?"- dep anasynan sūrady. Anasy esık aldyna şyqty. Ol mysyqqa qarady. "Ädemı mysyq"- dedı. "Ony alsam bola ma?" - dep sūrady Sänia. Anasy joq dedı. Mümkın basqa otbasynyñ mysyğy bolar. Mümkın jabaiy mysyq bolar. Eger jabaiy bolsa, Säniany tıstep aluy mümkın.
Скрыть текст
      36. Тиындар коллекциясы
      Том жалықты. Ол не істерін білмеді. Оның бірдеңе істеуге зауқы болмады. Ол теледидар қарағысы келген жоқ. Радио тыңдағысы да келген жоқ. Спорттық ойындар түрлерін де ойнағысы келген жоқ. Компьютерді де пайдаланғысы келмеді. Кітап оқығысы да келмеді. "Менің ішім пысты," - деді Том. "Немен айналыссам екен? Мен бір қызықты нәрсемен айналысқым келеді". Томның әкесіне бір ой келді. "Менде бір ой бар",- деді оның әкесі. "Неге саған тиындар жинаумен айналыспасқа? Тиындар жинау- қызық. Ал тиындар барлық жерде бар. Тиындарды күнде көресің. Кейбір тиындар - бағалы. Олар сені бай қылады."

      36. Tiyndar koleksiasy
      Tom jalyqty. Ol ne ısterın bılmedı. Onyñ bırdeñe ısteuge zauqy bolmady. Ol teledidar qarağysy kelgen joq. Radio tyñdağysy da kelgen joq. Sporttyq oiyndar türlerın de oinağysy kelgen joq. Kompüterdı de paidalanğysy kelmedı. Kıtap oqyğysy da kelmedı. "Menıñ ışım pysty," - dedı Tom. "Nemen ainalyssam eken? Men bır qyzyqty närsemen ainalysqym keledı". Tomnyñ äkesıne bır oi keldı. "Mende bır oi bar", - dedı onyñ äkesı. "Nege sağan tiyndar jinaumen ainalyspasqa? Tiyndar jinau - qyzyq. Al tiyndar barlyq jerde bar. Tiyndardy künde köresıñ. Keibır tiyndar - bağaly. Olar senı bai qylady."
Скрыть текст
      37. Мұғалімге арналған алма
      Жасұлан үшінші сынып оқушысы. Ол өзінің мұғалімін жақсы көреді. Оның мұғалімі жас. Ол әдемі. Ол жылышырайлы. Ол Жасұланға санауды үйретті. Ол Жасұланға ит пен мысықтың суретін салуға көмектесті. Ол Жасұланға сөздерді дұрыс жазуға көмектесті. Бір күні Жасұлан ұстазына алма берді. Келесі күні апельсин берді. Сосын ол шабдалы берді. Оның ұстазы алғыс білдірді. "Алмаңа рахмет"- деді бірінші күні. "Апельсин үшін рахмет" - деді екінші күні. "Шабдалы үшін рахмет" - деді үшінші күні. Жасұлан әр кез:" Оқасы жоқ " - деп айтты.

      37. Mūğalımge arnalğan alma
      Jasūlan üşınşı synyp oquşysy. Ol özınıñ mūğalımın jaqsy köredı. Onyñ mūğalımı jas. Ol ädemı. Ol jylyşyraily. Ol Jasūlanğa sanaudy üirettı. Ol Jasūlanğa it pen mysyqtyñ suretın saluğa kömektestı. Ol Jasūlanğa sözderdı dūrys jazuğa kömektestı. Bır künı Jasūlan ūstazyna alma berdı. Kelesı künı apelsin berdı. Sosyn ol şabdaly berdı. Onyñ ūstazy alğys bıldırdı. "Almaña rahmet"- dedı bırınşı künı. "Apelsin üşın rahmet" - dedı ekınşı künı. "Şabdaly üşın rahmet" - dedı üşınşı künı. Jasūlan är kez:" Oqasy joq " - dep aitty.
Скрыть текст
      38. Жақсы бала
      Бексұлтан өз анасын әрқашан тыңдайды. Ол не айтса, соны істейді. Егер анасы оған "Тісіңді тазарт,-"десе, Бексұлтан тісін тазартады. Егер оған анасы: "Бар, ұйықта, -" десе, Бексұлтан ұйықтауға барады. Бексұлтан өте жақсы бала. Жақсы бала өз анасын тыңдайды. Ол анасын қайта сұраттырмайды. Ол одан бір нәрсе жасауды бір рет қана сұрайды, ол одан кейін қайта сұрамайды. Ол бір нәрсе істеуді екі рет сұрамайды. Ол Бексұлтанға:" Сен менің ең жақсы баламсың,-" дейді. Әрине, Бексұлтан оның ең жақсы баласы. Бексұлтан оның жалғыз баласы".

      38. Jaqsy bala
      Beksūltan öz anasyn ärqaşan tyñdaidy. Ol ne aitsa, sony ısteidı. Eger anasy oğan "Tısıñdı tazart,-"dese, Beksūltan tısın tazartady. Eger oğan anasy: "Bar, ūiyqta, -" dese, Beksūltan ūiyqtauğa barady. Beksūltan öte jaqsy bala. Jaqsy bala öz anasyn tyñdaidy. Ol anasyn qaita sūrattyrmaidy. Ol odan bır närse jasaudy bır ret qana sūraidy, ol odan keiın qaita sūramaidy. Ol bır närse ısteudı ekı ret sūramaidy. Ol Beksūltanğa:" Sen menıñ eñ jaqsy balamsyñ,-" deidı. Ärine, Beksūltan onyñ eñ jaqsy balasy. Beksūltan onyñ jalğyz balasy".
Скрыть текст
      39. Бұл кiм?
      Сабыр еш уақытта көше жақтағы есiктi ашпайды. Бір уақытта әлдебіреу көше жақтағы есiктi тақылдатқан сайын, Сабыр: «Бұл кiм?»,- дейдi. Бiрақ ол есiктi ашпайды. Оның ата-анасы есiктi кілттеп отыру керектігін айтты. Оны ата-анасы ұлдарының қауіпсіз жерде болғанын қалады. Ол есікті ашпай отыратын болса, қауіпсіз болады деп ойлайды. Кеше әлдебіреу көше жақтағы есікті тақылдатты. «Кiм?» - деп сұрады Сабыр. « Бұл пошташы»,- дедi есіктің артындағы адам. Сабыр:«Мен есiктi аша алмаймын» - дедi. «Жарайды. Мен ертең қайтадан келемiн» - деді пошташы. Сабыр: «Сау болыңыз» -дедi. Сабыр – жақсы бала. Ол ата-анасын тыңдайды. Ол есiктi әркімге ашпайды.

      39. Būl kım?
      Sabyr eş uaqytta köşe jaqtağy esıktı aşpaidy. Bır uaqytta äldebıreu köşe jaqtağy esıktı taqyldatqan saiyn, Sabyr: «Būl kım?»,- deidı. Bıraq ol esıktı aşpaidy. Onyñ ata-anasy esıktı kılttep otyru kerektıgın aitty. Ony ata-anasy ūldarynyñ qauıpsız jerde bolğanyn qalady. Ol esıktı aşpai otyratyn bolsa, qauıpsız bolady dep oilaidy. Keşe äldebıreu köşe jaqtağy esıktı taqyldatty. «Kım?» - dep sūrady Sabyr. « Būl poştaşy»,- dedı esıktıñ artyndağy adam. Sabyr:«Men esıktı aşa almaimyn» - dedı. «Jaraidy. Men erteñ qaitadan kelemın» - dedı poştaşy. Sabyr: «Sau bolyñyz» - dedı. Sabyr – jaqsy bala. Ol ata-anasyn tyñdaidy. Ol esıktı ärkımge aşpaidy.
Скрыть текст
      40. Ай
      Ол көтеріліп бара жатқан айға қарады. Ол үйлердің үстінен көтерілді. Ол үлкен және қызғылт сары түсті болды. Ол көтеріліп келе жатқан күннен де үлкен секілді болды. Қалайша ол соншама үлкен еді? Қалайша ол соншама қызғылт сары еді? Бірнеше сағаттан соң ол қайтадан айға қарады. Қазір ол аспанда өте жоғарыда еді. Қазір ол кішірек болды. Ол қазір қызғылт сары болмады. Қазір ол ақ түстес болды. Не болып қалды? Ол көлемін өзгертті. Ол түсін өзгертті. Алдында ол үлкен және қызғылт сары болды. Ол үлкен асқабаққа ұқсас еді. Дәл қазір ол кішірейді және ақшыл түсті болды. Ол электр шамы тәрізді болды. Бірақ ол бұрынғыша әдемі. Ол бұрынғыша жарық. Ол аспандағы ең жарық нәрсе болды.

      40. Ai
      Ol köterılıp bara jatqan aiğa qarady. Ol üilerdıñ üstınen köterıldı. Ol ülken jäne qyzğylt sary tüstı boldy. Ol köterılıp kele jatqan künnen de ülken sekıldı boldy. Qalaişa ol sonşama ülken edı? Qalaişa ol sonşama qyzğylt sary edı? Bırneşe sağattan soñ ol qaitadan aiğa qarady. Qazır ol aspanda öte joğaryda edı. Qazır ol kışırek boldy. Ol qazır qyzğylt sary bolmady. Qazır ol aq tüstes boldy. Ne bolyp qaldy? Ol kölemın özgerttı. Ol tüsın özgerttı. Aldynda ol ülken jäne qyzğylt sary boldy. Ol ülken asqabaqqa ūqsas edı. Däl qazır ol kışıreidı jäne aqşyl tüstı boldy. Ol elektr şamy tärızdı boldy. Bıraq ol būrynğyşa ädemı. Ol būrynğyşa jaryq. Ol aspandağy eñ jaryq närse boldy.
Скрыть текст


В подготовке текстов на казахском языке участвовали пользователи сайта sozdik.kz:
Еркежан Каймоллаева, Роза Алиева, Айгерим Турсынбекова, Алтынгуль Кептербаева, Аяулым Орынгали, Бахытжан Ертай, Дастан Ахметдин,
Асель Серикбаева, Аслан Бисенов, Майра Фазыл, Маргулан Канат, Раушан Муталипова, Рахат Уйсымбаев, Акжайык Сабырбаева, Диас Жунистаев, Елімай Шынатай, Максат Маликов, Anar Bekmyrza, Nazima Tokabayeva, Айжан Даукишева, Арайлан Атканова, Гульзайнаб Сисенова и другие.
Корректор текстов на казахском языке: Атлас Кудайбергенова



© Татьяна Валяева,  2007–2023
 <<  Истории о детях. Том 2, стр.1 Вернуться к началу Истории о детях. Том 2, стр.3  >> 

Главная             Цвета текста на сайте             Телеграм-канал «Сөйлесейік»             kaz-tili@yandex.kz             Гостевая книга