Казахский язык
Главная
Существительные
Послелоги
Прилагательные
Числительные
Местоимения
Наречия, Союзы
Личные окончания
Глаголы
Вспомогательные глаголы
Причастия
 Деепричастия
Конструкции
Предложения
  Проверь себя!
  Упражнения
   Грамматика детям
  Удивительный мир
Видеокурс
   Разговорник
Фразеологизмы
   Книга для чтения
С казахским не шутят?
Рассказы
Сказки
Песни
Полезное
Словарь
Ссылки
Автор
Суперлёг. чтение
  1. 1  
  2. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  1. 4  
  1. 5  

Каталог тем
Лёг.истор.
  1. 1  
  1. 2  
  1. 3  
  1. 4  
  1. 5  
  1. 6  
  1. 7  
 Истории о детях
  1. 1  
  2. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  2. 6  
  2. 7  
 Занимательное чтение
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  3. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  3. 5  
 Казахский по уровням
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  4. 1  
  5. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  4. 2  
  5. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  4. 3  
  5. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  3. 4  
  4. 4  
  5. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  3. 5  
  4. 5  
  5. 5  
  2. 6  
  3. 6  
 Лёгкое чтение
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
 Короткие истории
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
 Кирил/Latyn 

Истории о детях

Том 2, страница 6
Грамматика казахского языка. Просто о сложном

Автор идеи, составитель и переводчик текстов
с английского языка на русский: Андрей Краснов

      101. Әкем сыраны жақсы көреді
      Кішкентай қыз шөлдеді. Ол бір нәрсе ішкісі келді. Ол тоңазытқышты ашты. Ол ішін қарады. Ол сүтті көрді. Ол газдалған сусынды көрды. Ол апельсин шырынын көрді. Ол сыраны көрді. Оған сыраның дәмі қандай болатыны қызық еді. Оның әкесі сыраны күнде ішеді.Сыра дәмді болу керек. Ол бір шөлмек сыраны алды. Ол сыраны ашты. Оны иіскеді. Ол ешқандай иісті сезбеді. Ол бір жұтым жасады:"Фу, қандай жаман",-деді ол. Сыраның дәмі жаман еді. Әкем мұндайды қалай ішеді? Ол шөлмекті қайтадан тоңазытқышқа салып қойды.Әкесі үйге келгенде оны ішуі мүмкін. Ол сүтті алды. Ол стақанға құйды. Ол сүтке шоколад шәрбәтін қосты. Ол сүтті араластырды. Онда қазір шоколадты сүт бар. Ол шоколадты сүтті жақсы көретін. Байғұс әкем деп ойлады ол. Ол шоколадты сүттен көрі сыраны жақсы көреді.

      101. Äkem syrany jaqsy köredı
      Kışkentai qyz şöldedı. Ol bır närse ışkısı keldı. Ol toñazytqyşty aşty. Ol ışın qarady. Ol süttı kördı. Ol gazdalğan susyndy kördy. Ol apelsin şyrynyn kördı. Ol syrany kördı. Oğan syranyñ dämı qandai bolatyny qyzyq edı. Onyñ äkesı syrany künde ışedı.Syra dämdı bolu kerek. Ol bır şölmek syrany aldy. Ol syrany aşty. Ony iıskedı. Ol eşqandai iıstı sezbedı. Ol bır jūtym jasady:"Fu, qandai jaman",-dedı ol. Syranyñ dämı jaman edı. Äkem mūndaidy qalai ışedı? Ol şölmektı qaitadan toñazytqyşqa salyp qoidy.Äkesı üige kelgende ony ışuı mümkın. Ol süttı aldy. Ol staqanğa qūidy. Ol sütke şokolad şärbätın qosty. Ol süttı aralastyrdy. Onda qazır şokoladty süt bar. Ol şokoladty süttı jaqsy köretın. Baiğūs äkem dep oilady ol. Ol şokoladty sütten körı syrany jaqsy köredı.
Скрыть текст
      102. Санта Клаустан не сұрауға болады?
      Желтоқсан. Демек, Рождествоға аз қалды. Рождество дегеніміз - Санта Клаус келеді деген сөз. Сара мен Билли Рождествоны жақсы көреді. Олар Санта Клаусты жақсы көреді. Олар Санта Клаустан сыйлық алғанды ұнатады. Өткен жылы олар тамаша сыйлықтар алды. Сара жұмсақ қонжық пен резеңке үйрек алған еді. Билли жасыл кеме мен резеңке үйрек алды. Резеңке үйректер жүзеді. Сара ваннаға түскенде резеңке үйрегі суда жүзіп жүреді. Билли ваннаға түскенде оның көк үйрегі суда жүзіп жүреді. Бір күні Билли ваннаға алтын балықты салып жіберді. Ол біраз уақыт жүзіп жүрді. Сосын ол өліп қалды. Ол оны үйдің артына көмді. Ол қапа болды. Биыл Сара мен Билли велосипед алғысы келеді. Сара қызыл велосипедті қалайды. Билли көк велосипедті қалайды. Анасы әкесімен сөйлесемін деді. Сара анасынан: "Неге Санта Клауспен сөйлеспейсің?" - деді. Анасы: "Бұл ойың жақсы екен. Әкең үйге келгенде Санта Клауспен сөйлесеміз", - деді.

      102. Santa Klaustan ne sūrauğa bolady?
      Jeltoqsan. Demek, Rojdestvoğa az qaldy. Rojdestvo degenımız - Santa Klaus keledı degen söz. Sara men Billi Rojdestvony jaqsy köredı. Olar Santa Klausty jaqsy köredı. Olar Santa Klaustan syilyq alğandy ūnatady. Ötken jyly olar tamaşa syilyqtar aldy. Sara jūmsaq qonjyq pen rezeñke üirek alğan edı. Billi jasyl keme men rezeñke üirek aldy. Rezeñke üirekter jüzedı. Sara vanağa tüskende rezeñke üiregı suda jüzıp jüredı. Billi vanağa tüskende onyñ kök üiregı suda jüzıp jüredı. Bır künı Billi vanağa altyn balyqty salyp jıberdı. Ol bıraz uaqyt jüzıp jürdı. Sosyn ol ölıp qaldy. Ol ony üidıñ artyna kömdı. Ol qapa boldy. Biyl Sara men Billi velosiped alğysy keledı. Sara qyzyl velosipedtı qalaidy. Billi kök velosipedtı qalaidy. Anasy äkesımen söilesemın dedı. Sara anasynan: "Nege Santa Klauspen söilespeisıñ?" - dedı. Anasy: "Būl oiyñ jaqsy eken. Äkeñ üige kelgende Santa Klauspen söilesemız", - dedı.
Скрыть текст
      103. Жаңа жылға арналған сыйлық
      "Жаңа жылға қандай сыйлық алғың келеді?" – деп сұрады Энтониден әкесі. Энтони кішкене інісі болғанын қалады. "Жаңа жылға кішкене іні ала аламын ба?" – деп сұрады Энтони. "Жарайды, анаңмен сөйлесіп көрейін," – деді әкесі. "Неге анаммен сөйлесуің керек?" – деп сұрады Энтони. "Жаялықты кім ауыстырады?" – деп сұрады әкесі. "Дұрыс айтасың, әке. Жаялық айырбастап отыруға анам керек." Бөлмеге анасы кірді. Энтони анасына Жаңа жылға кішкене інісі болғанын қалайтынын айтты. Анасы: "Жарайды, әкеңмен сөйлесуім керек", - деді. "Неге әкеммен сөйлесуің керек?" – деп сұрады Энтони. "Дәрігерге ақша төлейтін кім?" – деп сұрады анасы. "Дұрыс айтасың, анашым. Дәрігерге ақша төлеу үшін әкем қажет". Анасы мен әкесі бөлмеден шықты. Біраздан кейін олар қайтадан бөлмеге кірді. Анасы: "Жаңа жылға кішкене іні ала алмайсың. Бірақ күте тұрсаң, кішкене інің сәуір айында болады", - деді.

      103. Jaña jylğa arnalğan syilyq
      "Jaña jylğa qandai syilyq alğyñ keledı?" – dep sūrady Entoniden äkesı. Entoni kışkene ınısı bolğanyn qalady. "Jaña jylğa kışkene ını ala alamyn ba?" – dep sūrady Entoni. "Jaraidy, anañmen söilesıp köreiın," – dedı äkesı. "Nege anammen söilesuıñ kerek?" – dep sūrady Entoni. "Jaialyqty kım auystyrady?" – dep sūrady äkesı. "Dūrys aitasyñ, äke. Jaialyq aiyrbastap otyruğa anam kerek." Bölmege anasy kırdı. Entoni anasyna Jaña jylğa kışkene ınısı bolğanyn qalaitynyn aitty. Anasy: "Jaraidy, äkeñmen söilesuım kerek", - dedı. "Nege äkemmen söilesuıñ kerek?" – dep sūrady Entoni. "Därıgerge aqşa töleitın kım?" – dep sūrady anasy. "Dūrys aitasyñ, anaşym. Därıgerge aqşa töleu üşın äkem qajet". Anasy men äkesı bölmeden şyqty. Bırazdan keiın olar qaitadan bölmege kırdı. Anasy: "Jaña jylğa kışkene ını ala almaisyñ. Bıraq küte tūrsañ, kışkene ınıñ säuır aiynda bolady", - dedı.
Скрыть текст
      104. Кәрі ит
      "Рекс қатты ауру", - деді Әлиянің анасы. "Ол өле ме?" - деп сұрады Әлия. "Солай болады деп қорқамын", - деді анасы. "Мен оны мал дәрегеріне апарамын". Әлия олармен бірге барғысы келді. "Жарайды, тек жыламауға тырыс", - деді анасы. Әлия жыламайтындығын айтты. Анасы Рексті үйінен автокөлікке алып шықты. Ол оны артқы орындыққа жатқызды. Бұл кішкентай ит еді. Оның жасы 12 де. Ол Әлиямен жасты еді. Олар мал дәрігеріне барды. Дәрігер Рексті қарап шықты. Ол Рекс үшін ештеңе істей алмайтындығын айтты. "Рекстің соңғы демі қалды", - деді мал дәрігері. Ол анасына Рексті үйіне алып кетуге болатынын және оның қашан өлетінін күтуге болатынын айтты. Немесе мал дәрігері Рексті жай ұйықтатып тастауына болатынын айтты. "Оны ұйықтатып тастайық ", - деді Әлия. "Мұндай жағдайда ол қиналмайтын болады".Анасы мұның жақсы ой екенін айтты. Ол Рексті мал дәрігерімен қалдырды. "Егер қаласаң, саған басқа ит әпереміз", - деді анасы үйге барар жолда. "Оның орнына мысықты асырап алуға бола ма?" - деп сұрады Әлия.

      104. Kärı it
      "Reks qatty auru", - dedı Älianıñ anasy. "Ol öle me?" - dep sūrady Älia. "Solai bolady dep qorqamyn", - dedı anasy. "Men ony mal däregerıne aparamyn". Älia olarmen bırge barğysy keldı. "Jaraidy, tek jylamauğa tyrys", - dedı anasy. Älia jylamaityndyğyn aitty. Anasy Rekstı üiınen avtokölıkke alyp şyqty. Ol ony artqy oryndyqqa jatqyzdy. Būl kışkentai it edı. Onyñ jasy 12 de. Ol Äliamen jasty edı. Olar mal därıgerıne bardy. Därıger Rekstı qarap şyqty. Ol Reks üşın eşteñe ıstei almaityndyğyn aitty. "Rekstıñ soñğy demı qaldy", - dedı mal därıgerı. Ol anasyna Rekstı üiıne alyp ketuge bolatynyn jäne onyñ qaşan öletının kütuge bolatynyn aitty. Nemese mal därıgerı Rekstı jai ūiyqtatyp tastauyna bolatynyn aitty. "Ony ūiyqtatyp tastaiyq ", - dedı Älia. "Mūndai jağdaida ol qinalmaityn bolady".Anasy mūnyñ jaqsy oi ekenın aitty. Ol Rekstı mal därıgerımen qaldyrdy. "Eger qalasañ, sağan basqa it äperemız", - dedı anasy üige barar jolda. "Onyñ ornyna mysyqty asyrap aluğa bola ma?" - dep sūrady Älia.
Скрыть текст
      105. Әкенің қарауында
      "Жағажайға барайық, әке", - деп Сьюзан ұсыныс тастады. " Бұл жақсы ой", - деп жауап берді әкесі. Күн ыстық, әрі ашық еді. Мұхит олардың үйлерінен екі кварталдай жерде еді. Сьюзан өзінің бөлмесіне барды. Ол суға түсуге арналған киімін киді. Ол үлкен сүлгі алды. Ол қалпақ пен күннен қорғайтын көзілдірігін алды. Ол жеңіл аяқ киімін киді. "Әке, мен дайынмын", - деді ол. "Күнге күюден қорғайтын жақпа майың өзінде ме?" - деп сұрады әкесі. "Жоқ, мен ұмытып кеттім. Ол қайда?" - деп сұрады. Ол жуынатын бөлмедегі жоғарыдағы тартпаның ішінде екенін айтты. Ол жуынатын бөлмеге барып тартпаны ашты. "Мен оны алдым", - деді ол. Олар далаға шықты. Күн жарқырап тұрды. Сьюзан өзінің күннен қорғайтын көзілдірігін тақты. Ол өзінің күннен қорғайтын көзілдірігін жақсы көретін. Олармен ол үлкендеу көрінетін. Ол орамалын әкесіне берді. Ол әкесінің қолынан ұстады, олар жүрді. Он минуттан соң олар жағажайға жетті. Онда адам көп еді. Әкесі орын тапты. Ол орамалды құмға жайды. Сьюзан қалпағы мен көзілдірігін шешті. Ол суға қарай жүгірді. Әкесі оның суда қалай ойнап жүргеніне қарап тұрды. Ол көңілді еді. Кенет толқын оның аяғына соғып, құлатып жіберді. Ол судың астына құлап кетті. Әкесі суға секірді. Ол оны судан алып шықты. "Әке, мен суға батып кете жаздадым", - деді Сьюзан. "Жоға (жоқ)" - деді ол. Ол толқын ғой, уайымдама, мен саған қарап тұрмын ғой".

      105. Äkenıñ qarauynda
      "Jağajaiğa baraiyq, äke", - dep Süzan ūsynys tastady. " Būl jaqsy oi", - dep jauap berdı äkesı. Kün ystyq, ärı aşyq edı. Mūhit olardyñ üilerınen ekı kvartaldai jerde edı. Süzan özınıñ bölmesıne bardy. Ol suğa tüsuge arnalğan kiımın kidı. Ol ülken sülgı aldy. Ol qalpaq pen künnen qorğaityn közıldırıgın aldy. Ol jeñıl aiaq kiımın kidı. "Äke, men daiynmyn", - dedı ol. "Künge küiuden qorğaityn jaqpa maiyñ özınde me?" - dep sūrady äkesı. "Joq, men ūmytyp kettım. Ol qaida?" - dep sūrady. Ol juynatyn bölmedegı joğarydağy tartpanyñ ışınde ekenın aitty. Ol juynatyn bölmege baryp tartpany aşty. "Men ony aldym", - dedı ol. Olar dalağa şyqty. Kün jarqyrap tūrdy. Süzan özınıñ künnen qorğaityn közıldırıgın taqty. Ol özınıñ künnen qorğaityn közıldırıgın jaqsy köretın. Olarmen ol ülkendeu körınetın. Ol oramalyn äkesıne berdı. Ol äkesınıñ qolynan ūstady, olar jürdı. On minuttan soñ olar jağajaiğa jettı. Onda adam köp edı. Äkesı oryn tapty. Ol oramaldy qūmğa jaidy. Süzan qalpağy men közıldırıgın şeştı. Ol suğa qarai jügırdı. Äkesı onyñ suda qalai oinap jürgenıne qarap tūrdy. Ol köñıldı edı. Kenet tolqyn onyñ aiağyna soğyp, qūlatyp jıberdı. Ol sudyñ astyna qūlap kettı. Äkesı suğa sekırdı. Ol ony sudan alyp şyqty. "Äke, men suğa batyp kete jazdadym", - dedı Süzan. "Joğa (joq)" - dedı ol. Ol tolqyn ğoi, uaiymdama, men sağan qarap tūrmyn ğoi".
Скрыть текст
      106. Аюлар мен торай
      Үш аю өздерінің үңгірінен шықты. Олар бір керемет, үлкен үңгірде тұрды, қыста іші жылы, жазда салқын. Сондай тыныш, қараңғы үңгір еді. Олар өздерінің үңгірін жақсы көретін. Жексенбі еді. Жексенбі күні олар жидек жинауды ұнататын, сондықтан үңгірден шығып орманға жөнелді. Келе жатып жидек алаңына кезікті, ана-аюда себет болды, олар себетті қаражидек және көкжидекпен толтырып кейін қайтты. Үңгірге кіре сала, бір дыбыс естілді. "Кім бұл?" - деді еркек аю, "Бұл мен ғой», - деді торай. "Сен бұнда не істеп жүрсің?" - деді еркек аю. "Мен фермерден тығылып жүрмін", - деді торай, - "Ол мені ұстап жеп қойғысы келеді." Еркек-аю оған: Сен бұнда қаншалықты қалғың келсе, сонша қал, - деді. Аюлар жидектерімен бөлісті. Кейін кішкентай конжық пен торай аздап мызғып алды.

      106. Aiular men torai
      Üş aiu özderınıñ üñgırınen şyqty. Olar bır keremet, ülken üñgırde tūrdy, qysta ışı jyly, jazda salqyn. Sondai tynyş, qarañğy üñgır edı. Olar özderınıñ üñgırın jaqsy köretın. Jeksenbı edı. Jeksenbı künı olar jidek jinaudy ūnatatyn, sondyqtan üñgırden şyğyp ormanğa jöneldı. Kele jatyp jidek alañyna kezıktı, ana-aiuda sebet boldy, olar sebettı qarajidek jäne kökjidekpen toltyryp keiın qaitty. Üñgırge kıre sala, bır dybys estıldı. "Kım būl?" - dedı erkek aiu, "Būl men ğoi», - dedı torai. "Sen būnda ne ıstep jürsıñ?" - dedı erkek aiu. "Men fermerden tyğylyp jürmın", - dedı torai, - "Ol menı ūstap jep qoiğysy keledı." Erkek-aiu oğan: Sen būnda qanşalyqty qalğyñ kelse, sonşa qal, - dedı. Aiular jidekterımen bölıstı. Keiın kışkentai konjyq pen torai azdap myzğyp aldy.
Скрыть текст
      107. Мектептегі сабақ күні
      Мектепте сабақ таңғы сегізде басталады. Анасы оны алты отызда оятты. Ол есінеді де, төсектен тұрды. Киінді. Таңғы асын ішті. Таңғы асқа ол бір табақ сұлы қауызын жеді. Оның сүйікті сұлы қауызы "Чириоз" деп аталатын тұтас ұн мен бидай краxмалынан жасалған, минералды-витаминді қоспалары бар сақина тәрізді құрғақ ас болатын. Ол тағы банан жеді. Банандардың сырты сары және іші ақ. Ол бір стакан апельсин шырынын ішті. Апельсиндердің сырты қызыл-сары және іші де қызыл-сары. Ол сары май жағылған қуырылған нанды жеді. Қоңыр қуырылған нан мен сары майды. Сосын ол тісін тазартты. Кетер алдында анасын сүйді. Ол үйден шығып, автобус аялдамасына қарай жүрді. Аялдама үйден екі квартал қашықтықта болатын. Ол Бобби деген досын кездестірді. Олар автобус келгенше әңгімелесіп тұрды. Автобус келді. Ол автобус жүргізушісімен амандасты. Олар Бобби екеуі автобусқа бірге мінді. Олар бейсбол туралы сөйлесті. Автобус жолына 20 минут кетті. Олар мектепке жеті отызда келді. Автобус жүргізушісі айтты: "Мектептегі күндеріңді жақсы өткізулеріңді тілеймін". Оларда әрдайым солай болатын.

      107. Mekteptegı sabaq künı
      Mektepte sabaq tañğy segızde bastalady. Anasy ony alty otyzda oiatty. Ol esınedı de, tösekten tūrdy. Kiındı. Tañğy asyn ıştı. Tañğy asqa ol bır tabaq sūly qauyzyn jedı. Onyñ süiıktı sūly qauyzy "Şirioz" dep atalatyn tūtas ūn men bidai krahmalynan jasalğan, mineraldy-vitamindı qospalary bar saqina tärızdı qūrğaq as bolatyn. Ol tağy banan jedı. Banandardyñ syrty sary jäne ışı aq. Ol bır stakan apelsin şyrynyn ıştı. Apelsinderdıñ syrty qyzyl-sary jäne ışı de qyzyl-sary. Ol sary mai jağylğan quyrylğan nandy jedı. Qoñyr quyrylğan nan men sary maidy. Sosyn ol tısın tazartty. Keter aldynda anasyn süidı. Ol üiden şyğyp, avtobus aialdamasyna qarai jürdı. Aialdama üiden ekı kvartal qaşyqtyqta bolatyn. Ol Bobbi degen dosyn kezdestırdı. Olar avtobus kelgenşe äñgımelesıp tūrdy. Avtobus keldı. Ol avtobus jürgızuşısımen amandasty. Olar Bobbi ekeuı avtobusqa bırge mındı. Olar beisbol turaly söilestı. Avtobus jolyna 20 minut kettı. Olar mektepke jetı otyzda keldı. Avtobus jürgızuşısı aitty: "Mekteptegı künderıñdı jaqsy ötkızulerıñdı tıleimın". Olarda ärdaiym solai bolatyn.
Скрыть текст
      108. Пицца
      Билли: «Әке, пиццаға тапсырыс берейікші», - деді. Жақсы ой екен, - деді әкесі. Екеуі үйіндегі мәзірді қарап, сен қайсысын жейсің? - деп сұрады әкесі. Биллидің қалағаны үлкен пицца болатын және ол ішінде төрт салындысы барын жегісі келді. Ол ірімшік, пепперони, ветчина және ананас салынғанын қалады. Әкесі оған жақсы деп, пиццерияға қоңырау шалды. Оларда ананас жоқ екен, - деді Биллидің әкесі. Орнына басқа бір нәрсені аларсың? Билли шұжық деп жауап берді, сосын әкесі шұжыққа тапсырыс берді. Шамамен 30 минуттан соң біреу есікті түртті. Ол пицца әкелген адам болатын. "Мінеки, пиццаныз" - деді Биллдің әкесіне. "Сізден 16 доллар". Әкесі әлгі адаммен есеп айырысты, сондай-ақ оған шайлық берді. Әкесі пиццаны қонақ бөлмеге әкелді. Теледидардан бейсбол матчі жүріп жатты. Билли әкесі екеуі пиццаны жей бастады. Билли әкесіне: «Меніңше, «Янки» жеңіліп қалады». Әкесі де солай деді.

      108. Pitsa
      Billi: «Äke, pitsağa tapsyrys bereiıkşı», - dedı. Jaqsy oi eken, - dedı äkesı. Ekeuı üiındegı mäzırdı qarap, sen qaisysyn jeisıñ? - dep sūrady äkesı. Billidıñ qalağany ülken pitsa bolatyn jäne ol ışınde tört salyndysy baryn jegısı keldı. Ol ırımşık, pepperoni, veşina jäne ananas salynğanyn qalady. Äkesı oğan jaqsy dep, pisseriağa qoñyrau şaldy. Olarda ananas joq eken, - dedı Billidıñ äkesı. Ornyna basqa bır närsenı alarsyñ? Billi şūjyq dep jauap berdı, sosyn äkesı şūjyqqa tapsyrys berdı. Şamamen 30 minuttan soñ bıreu esıktı türttı. Ol pitsa äkelgen adam bolatyn. "Mıneki, pitsanyz" - dedı Billdıñ äkesıne. "Sızden 16 dollar". Äkesı älgı adammen esep aiyrysty, sondai-aq oğan şailyq berdı. Äkesı pitsany qonaq bölmege äkeldı. Teledidardan beisbol maşı jürıp jatty. Billi äkesı ekeuı pitsany jei bastady. Billi äkesıne: «Menıñşe, «ianki» jeñılıp qalady». Äkesı de solai dedı.
Скрыть текст
      109. Ол ағашқа өрмелеп жүр
      "Ұйықтайтын уақытың келді " - деді Данышпанның анасы. " Бірақ, менің ұйқым келіп тұрған жоқ" - деп, Данышпан наразылық білдірді. Оның ұйқысы келмеді, себебі кешкі ас алдында бір сағаттай ұйықтап алды. Ұйықтар алдында, ол саябақта болды, онда көптеген ағаштар болды. Ол ағашқа шыққанды ұнатады. Анасы оның ағашқа шықпауын сұрды. Құлап, бір жерін жарақаттап алуы мүмкін екенін айтты. Анасын тындамаған ол, талдарға мініп, биіктікке көтерілуді қызық көрген, жасы үлкен адамдардан биік тұрғанды ұнататын, адамдарға жоғарыдан төмен қарағанды қызық көретін. Бір күні ол құстың ұясын тауып алды, іші бос екен. Данышпан тағы бір кез көктемде келемін, сол кезде ұяда балапандар болады деп ойлады. Ол үнемі мектептен шығып саябаққа баратын, өйткені ағаштар ол үшін екінші үй болатын. Анасы баласына, сен жартылай маймыл шығарсың, - деді. Баласы анасының бетінен сүйіп, қайырлы түн тіледі. Төсекке жатқан соң, тез ұйықтау үшін ол талдарды санай бастады.

      109. Ol ağaşqa örmelep jür
      "Ūiyqtaityn uaqytyñ keldı " - dedı Danyşpannyñ anasy. " Bıraq, menıñ ūiqym kelıp tūrğan joq" - dep, Danyşpan narazylyq bıldırdı. Onyñ ūiqysy kelmedı, sebebı keşkı as aldynda bır sağattai ūiyqtap aldy. Ūiyqtar aldynda, ol saiabaqta boldy, onda köptegen ağaştar boldy. Ol ağaşqa şyqqandy ūnatady. Anasy onyñ ağaşqa şyqpauyn sūrdy. Qūlap, bır jerın jaraqattap aluy mümkın ekenın aitty. Anasyn tyndamağan ol, taldarğa mınıp, biıktıkke köterıludı qyzyq körgen, jasy ülken adamdardan biık tūrğandy ūnatatyn, adamdarğa joğarydan tömen qarağandy qyzyq köretın. Bır künı ol qūstyñ ūiasyn tauyp aldy, ışı bos eken. Danyşpan tağy bır kez köktemde kelemın, sol kezde ūiada balapandar bolady dep oilady. Ol ünemı mektepten şyğyp saiabaqqa baratyn, öitkenı ağaştar ol üşın ekınşı üi bolatyn. Anasy balasyna, sen jartylai maimyl şyğarsyñ, - dedı. Balasy anasynyñ betınen süiıp, qaiyrly tün tıledı. Tösekke jatqan soñ, tez ūiyqtau üşın ol taldardy sanai bastady.
Скрыть текст
      110. Туған күнді тойлау
      Бұл Сьюзанның туған күнін тойлау болатын. Ол жетіге толды. Ол он сегізінші шілдеде туылған. Ол екінші сыныпта оқиды. Оның достары көп. Оның мектепте достары бар. Оның шіркеуде достары бар. Оның жүзу үйірмесінде достары бар. Оның би үйірмесінде достары бар. Оның ең жақын құрбысы Нэнси. Нэнси мен Сьюзан бәрін бірге істейді. Сьюзан кешке барлық достарын шақырды. Оның барлық достары кешке келді. Бұл әуіт жағасындағы кеш еді. Әуіт жағасындағы кеш оның үйінің артқы алаңында болды. Оның әуіт жағасындағы кешіне отыздай бала келді. Тағамның түр-түрі болды. Балалар гамбургер, xот-дог жеді. Балалар алма, апельсин, банан жеді. Олар торт, кәмпит, зефир жеді. Олар газдалған сусын мен шырын ішті. Көптеген қызықтар болды. Олар әуітте шомылды. Олар трамплиннен секірді. Олар жүзді. Олар көптеген ойындар ойнады. Бәрі көңілді болды. Барлығы уақытты жақсы өткізді. Ешқайсысының қайтқылары келмеді. Бәрі Сьюзанның сегізінші туған күнін асыға күтті.

      110. Tuğan kündı toilau
      Būl Süzannyñ tuğan künın toilau bolatyn. Ol jetıge toldy. Ol on segızınşı şıldede tuylğan. Ol ekınşı synypta oqidy. Onyñ dostary köp. Onyñ mektepte dostary bar. Onyñ şırkeude dostary bar. Onyñ jüzu üiırmesınde dostary bar. Onyñ bi üiırmesınde dostary bar. Onyñ eñ jaqyn qūrbysy Nensi. Nensi men Süzan bärın bırge ısteidı. Süzan keşke barlyq dostaryn şaqyrdy. Onyñ barlyq dostary keşke keldı. Būl äuıt jağasyndağy keş edı. Äuıt jağasyndağy keş onyñ üiınıñ artqy alañynda boldy. Onyñ äuıt jağasyndağy keşıne otyzdai bala keldı. Tağamnyñ tür-türı boldy. Balalar gamburger, hot-dog jedı. Balalar alma, apelsin, banan jedı. Olar tort, kämpit, zefir jedı. Olar gazdalğan susyn men şyryn ıştı. Köptegen qyzyqtar boldy. Olar äuıtte şomyldy. Olar tramplinnen sekırdı. Olar jüzdı. Olar köptegen oiyndar oinady. Bärı köñıldı boldy. Barlyğy uaqytty jaqsy ötkızdı. Eşqaisysynyñ qaitqylary kelmedı. Bärı Süzannyñ segızınşı tuğan künın asyğa küttı.
Скрыть текст
      111. Туған күнге велосипед
      Жетінші қаңтар Бұрxаттың туған күні. Ол сегізге толады. Ол үшінші сыныпта оқиды. Ол бастауыш мектепке барып жүр. Бастауыш сынып жасы кіші балаларға арналған. Мектеп оның үйінен бір шақырым жерде. Ол мектепке жаяу барады. Мектепке жол жиырма минут уақытты алады. Жаңбыр жауғанда ол үстіне су өткізбейтін киім киеді. Бұрын ол қолшатыр алып жүретін. Бірақ ол қолшатырын жоғалтып алды. Анасы оған басқа қолшатыр сыйлады. Ол оны сындырып алды. Анасы оған:" Қолшатыр екеуің бір-біріңе жараспайсыңдар",- деді. Өзінің сегізінші туған күніне Бұрxат велосипед алғысы келеді. Ол мектепке велосипед пен бара алады. Мектептен кейін ол достарымен ойнай алады. Ол велосипедпен жүзу қауызына да бара алады. Ол велосипедпен кітапxанаға бара алады. Оның ата анасы велосипед сататын дүкенге өздерімен бірге алып келді. Олар одан өзіне велосипед қарауын сұрады. Ол велосипед қарады. Ол қызыл велосипедті таңдады. Ол оны ата анасына көрсетті. Әкесі оның тым қымбат екенін айтты. Ол Бұрxатқа басқасын таңда деді. Бұрxат көк велосипедті таңдады. Әкесі бұл велосипедтің бағасы дәл екенін айтты.

      111. Tuğan künge velosiped
      Jetınşı qañtar Būrhattyñ tuğan künı. Ol segızge tolady. Ol üşınşı synypta oqidy. Ol bastauyş mektepke baryp jür. Bastauyş synyp jasy kışı balalarğa arnalğan. Mektep onyñ üiınen bır şaqyrym jerde. Ol mektepke jaiau barady. Mektepke jol jiyrma minut uaqytty alady. Jañbyr jauğanda ol üstıne su ötkızbeitın kiım kiedı. Būryn ol qolşatyr alyp jüretın. Bıraq ol qolşatyryn joğaltyp aldy. Anasy oğan basqa qolşatyr syilady. Ol ony syndyryp aldy. Anasy oğan:" Qolşatyr ekeuıñ bır-bırıñe jaraspaisyñdar",- dedı. Özınıñ segızınşı tuğan künıne Būrhat velosiped alğysy keledı. Ol mektepke velosiped pen bara alady. Mektepten keiın ol dostarymen oinai alady. Ol velosipedpen jüzu qauyzyna da bara alady. Ol velosipedpen kıtaphanağa bara alady. Onyñ ata anasy velosiped satatyn dükenge özderımen bırge alyp keldı. Olar odan özıne velosiped qarauyn sūrady. Ol velosiped qarady. Ol qyzyl velosipedtı tañdady. Ol ony ata anasyna körsettı. Äkesı onyñ tym qymbat ekenın aitty. Ol Būrxatqa basqasyn tañda dedı. Būrhat kök velosipedtı tañdady. Äkesı būl velosipedtıñ bağasy däl ekenın aitty.
Скрыть текст
      112. Мынаны істе, ананы істе, - дейді әкем
      Көшеден өтпес бұрын екі жағыңа қара. Іш киімің әрқашан таза болғанын қадағала. Үй тапсырмаңды орында. Сыпайы бол. Өзіңнің ата-анаңды тыңда. Мектепке бар. Сабағыңды жіберіп алма. Сабақтан қашпа. Қолыңды жу. Мұрныңды сүрт. Аяғыңды сүрт. Бетіңді жу. Тісіңді тазала. Итіңді қыдырт. Мысықтың туалетін тазалықта ұста. Жақсы бала бол. Жақсы қыз бол. Теледидардың дауысын азайт. Теледидарды сөндір. Тік тұр. Ауызыңды жауып шайна. Есікті жап. Мен істегендей емес, мен айтқандай істе. Өзіңнің әдеттеріңді қадағала. Өзіңнің ағаңа мейірімді бол. Өзіңнің әпкеңе мейірімді бол. Өзіңнің ініңе қара. Өзіңнің қарындасыңмен ойна. Сабырлы бол. Оқы. Өзіңнің ұстаздарыңды тыңда. Тырыс. Автобуста отыр. Қауіпсіздік белдемшесін тақ. Мынаның дәмін татып көр. Мыналардың дәмін татып көр. Киіміңді уақытылы ауыстыр. Таза жейде ки. Киін. Пижамаңды ки. Өзіңнің бөлмеңе бар. Өзіңнің бөлмеңді жинастыр. Төсегіңді жина. Ұйықтауға бар. Ұйықтар алдында анаңның бетінен сүй. «Рахмет», - де. «Мархабат», - де. «Оқасы жоқ», - де.

      112. Mynany ıste, anany ıste, - deidı äkem
      Köşeden ötpes būryn ekı jağyña qara. İş kiımıñ ärqaşan taza bolğanyn qadağala. Üi tapsyrmañdy orynda. Sypaiy bol. Özıñnıñ ata-anañdy tyñda. Mektepke bar. Sabağyñdy jıberıp alma. Sabaqtan qaşpa. Qolyñdy ju. Mūrnyñdy sürt. Aiağyñdy sürt. Betıñdı ju. Tısıñdı tazala. itıñdı qydyrt. Mysyqtyñ tualetın tazalyqta ūsta. Jaqsy bala bol. Jaqsy qyz bol. Teledidardyñ dauysyn azait. Teledidardy söndır. Tık tūr. Auyzyñdy jauyp şaina. Esıktı jap. Men ıstegendei emes, men aitqandai ıste. Özıñnıñ ädetterıñdı qadağala. Özıñnıñ ağaña meiırımdı bol. Özıñnıñ äpkeñe meiırımdı bol. Özıñnıñ ınıñe qara. Özıñnıñ qaryndasyñmen oina. Sabyrly bol. Oqy. Özıñnıñ ūstazdaryñdy tyñda. Tyrys. Avtobusta otyr. Qauıpsızdık beldemşesın taq. Mynanyñ dämın tatyp kör. Mynalardyñ dämın tatyp kör. Kiımıñdı uaqytyly auystyr. Taza jeide ki. Kiın. Pijamañdy ki. Özıñnıñ bölmeñe bar. Özıñnıñ bölmeñdı jinastyr. Tösegıñdı jina. Ūiyqtauğa bar. Ūiyqtar aldynda anañnyñ betınen süi. «Rahmet», - de. «Marhabat», - de. «Oqasy joq», - de.
Скрыть текст
      113. Фермерлік жануарлар
      Тауық пен үйрек дос болды. Олар фермада тұрды. Олар үнемі бірге болды. Олар тоғанда бірге жүзді. Олар көп нәрселер туралы айтты. Олар мысық жайлы айтты. Олар мысықты қу әрі жауыз деп есептеді. Олар мысықты қауіпті деп есептеді. Мысық оларға жиі қарайтын. Олар мысыққа сенбеді. "Жанымызда мысық жүргенде, біз әрқашан сақ жүруіміз тиіс"- деп, бір -біріне қарады. Олар ит туралы айтты. Ит өте досшыл болды. Ит ойнағысы келді. Иттің қуаты көп болды. Ол көп үрді. Ол көп жүгірді. Олар екеуі де итті жақсы көрді. Олар фермер туралы айтты. Фермер оларға азық әкелетін. Фермер оларды бағып қақты. Фермер барлық жануарларды баптады. Ол сиырға жем берді. Ол торайды тамақтандырды. Ол ешкіні тамақтандырды. Ол қойды тамақтандырды. Ол қоянды тамақтандырды. Олар фермерді жақсы көрді. Ол барлығына жақсы қарады. Ол жақсы адам болды. "Фермерлер жақсы"- деді тауық. "Фермерлер бізге керек"- деді үйрек.

      113. Fermerlık januarlar
      Tauyq pen üirek dos boldy. Olar fermada tūrdy. Olar ünemı bırge boldy. Olar toğanda bırge jüzdı. Olar köp närseler turaly aitty. Olar mysyq jaily aitty. Olar mysyqty qu ärı jauyz dep eseptedı. Olar mysyqty qauıptı dep eseptedı. Mysyq olarğa jiı qaraityn. Olar mysyqqa senbedı. "Janymyzda mysyq jürgende, bız ärqaşan saq jüruımız tiıs"- dep, bır -bırıne qarady. Olar it turaly aitty. it öte dosşyl boldy. it oinağysy keldı. ittıñ quaty köp boldy. Ol köp ürdı. Ol köp jügırdı. Olar ekeuı de ittı jaqsy kördı. Olar fermer turaly aitty. Fermer olarğa azyq äkeletın. Fermer olardy bağyp qaqty. Fermer barlyq januarlardy baptady. Ol siyrğa jem berdı. Ol toraidy tamaqtandyrdy. Ol eşkını tamaqtandyrdy. Ol qoidy tamaqtandyrdy. Ol qoiandy tamaqtandyrdy. Olar fermerdı jaqsy kördı. Ol barlyğyna jaqsy qarady. Ol jaqsy adam boldy. "Fermerler jaqsy"- dedı tauyq. "Fermerler bızge kerek"- dedı üirek.
Скрыть текст
      114. Ол қатты ашығып қалды
      Ол журналдарды ұнатады. Ол суреттерді көргенді ұнатады. Журналда адамдардың суреттері бар. Онда жануарлардың суреттері бар. Онда киім суреттері бар. Онда азық-түлік суреттері бар. Ол гамбургердің суретін көрді. Бұл өте дәмді көрінеді. Гамбургердің фотосы оның аштық сезімін туғызды. Ол тоңазытқышқа барды. Ол оны ашты. Ол гамбургерді қалайды. Бірақ тоңазытқышта гамбургер жоқ. Гамбургер Макдональдста. Бірақ ол кішкентай бала. Ол Макдональдсқа бара алмайды. Ол Макдональдсқа телефон шала алмайды, себебі олар тамақты үйге жеткізіп бере алмайды. Макдональдс пиццерия сияқты емес. Пиццерияда үйге жеткізіп беру бар. Оның анасы жұмыста болды. Оған анасын үйге келгенше күту керек. Анасы оны Макдональдсқа апарады. Ол қайтадан отырды. Ол келесі бетті ашты. Онда шоколадты балмұздақтың суреті болды. Балмұздақ конус тәрізді ыдыста болды. О, қандай сұлу сурет. Ол ернін жалады. Балмұздақ сондай дәмді болып көрінді. «Анашым, өтінем, үйге тезірек келші», - деп ойлады ол.

      114. Ol qatty aşyğyp qaldy
      Ol jurnaldardy ūnatady. Ol suretterdı körgendı ūnatady. Jurnalda adamdardyñ suretterı bar. Onda januarlardyñ suretterı bar. Onda kiım suretterı bar. Onda azyq-tülık suretterı bar. Ol gamburgerdıñ suretın kördı. Būl öte dämdı körınedı. Gamburgerdıñ fotosy onyñ aştyq sezımın tuğyzdy. Ol toñazytqyşqa bardy. Ol ony aşty. Ol gamburgerdı qalaidy. Bıraq toñazytqyşta gamburger joq. Gamburger Makdonaldsta. Bıraq ol kışkentai bala. Ol Makdonaldsqa bara almaidy. Ol Makdonaldsqa telefon şala almaidy, sebebı olar tamaqty üige jetkızıp bere almaidy. Makdonalds pisseria siaqty emes. Pisseriada üige jetkızıp beru bar. Onyñ anasy jūmysta boldy. Oğan anasyn üige kelgenşe kütu kerek. Anasy ony Makdonaldsqa aparady. Ol qaitadan otyrdy. Ol kelesı bettı aşty. Onda şokoladty balmūzdaqtyñ suretı boldy. Balmūzdaq konus tärızdı ydysta boldy. O, qandai sūlu suret. Ol ernın jalady. Balmūzdaq sondai dämdı bolyp körındı. «Anaşym, ötınem, üige tezırek kelşı», - dep oilady ol.
Скрыть текст


В подготовке текстов на казахском языке участвовали пользователи сайта sozdik.kz:
Еркежан Каймоллаева, Роза Алиева, Айгерим Турсынбекова, Алтынгуль Кептербаева, Аяулым Орынгали, Бахытжан Ертай, Дастан Ахметдин,
Асель Серикбаева, Аслан Бисенов, Майра Фазыл, Маргулан Канат, Раушан Муталипова, Рахат Уйсымбаев, Акжайык Сабырбаева, Диас Жунистаев, Елімай Шынатай, Максат Маликов, Anar Bekmyrza, Nazima Tokabayeva, Айжан Даукишева, Арайлан Атканова, Гульзайнаб Сисенова и другие.
Корректор текстов на казахском языке: Атлас Кудайбергенова



© Татьяна Валяева,  2007–2023
 <<  Истории о детях. Том 2, стр.5 Вернуться к началу Истории о детях. Том 2, стр.7  >> 

Главная             Цвета текста на сайте             Телеграм-канал «Сөйлесейік»             kaz-tili@yandex.kz             Гостевая книга