|
Qaz
|
Спряжение глаголов 'бағу' и 'тігу'
|
|
Автор: Татьяна Валяева
|
Основа приведённых здесь глаголов оканчивается на согласные 'қ' и 'к'.
При добавлении к основе глаголов суффиксов, начинающихся на гласную букву, глухие 'қ, к' переходят в звонкие 'ғ, г'.
Слово 'бағу' твёрдое, поэтому к основе глагола 'бақ' добавляются твёрдые суффиксы и окончания.
Слово 'тігу' мягкое, поэтому к основе глагола 'тік' добавляются мягкие суффиксы и окончания.
Спряжение глагола 'бағу'
|
| Настоящее
время
| Переходное
время
| Будущее пред-
полож. время
| Будущее время
намерения
| Прошедшее
время
| Условное
наклонение
|
мен
| бағып жатырмын
| бағамын
| бағармын
| бақпақпын
| бақтым
| бақсам
|
біз
| бағып жатырмыз
| бағамыз
| бағармыз
| бақпақпыз
| бақтық
| бақсақ
|
сен
| бағып жатырсың
| бағасың
| бағарсың
| бақпақсың
| бақтың
| бақсаң
|
сендер
| бағып жатырсыңдар
| бағасыңдар
| бағарсыңдар
| бақпақсыңдар
| бақтыңдар
| бақсаңдар
|
сіз
| бағып жатырсыз
| бағасыз
| бағарсыз
| бақпақсыз
| бақтыңыз
| бақсаңыз
|
сіздер
| бағып жатырсыздар
| бағасыздар
| бағарсыздар
| бақпақсыздар
| бақтыңыздар
| бақсаңыздар
|
ол
| бағып жатыр
| бағады
| бағар
| бақпақ
| бақты
| бақса
|
олар
| бағып жатыр
| бағады
| бағар
| бақпақ
| бақты
| бақса
|
|
| Давнопрошедшее
очевидное время
| Давнопрошедшее
неочевидн. время
| Переходное
прошедшее время
| Повелительное
наклонение
| Желательное
наклонение
|
мен
| баққанмын
| бағыппын
| бағатынмын
| бағайын
| менің баққым келеді
|
біз
| баққанбыз
| бағыппыз
| бағатынбыз
| бағайық
| біздің баққымыз келеді
|
сен
| баққансың
| бағыпсың
| бағатынсың
| бақ
| сенің баққың келеді
|
сендер
| баққансыңдар
| бағыпсыңдар
| бағатынсыңдар
| бағыңдар
| сендердің баққыларың келеді
|
сіз
| баққансыз
| бағыпсыз
| бағатынсыз
| бағыңыз
| сіздің баққыңыз келеді
|
сіздер
| баққансыздар
| бағыпсыздар
| бағатынсыздар
| бағыңыздар
| сіздердің баққыларыңыз келеді
|
ол
| баққан
| бағыпты
| бағатын
| бақсын
| оның баққысы келеді
|
олар
| баққан
| бағыпты
| бағатын
| бақсын
| олардың баққылары келеді
|
Отрицание
|
| Настоящее
время
| Переходное
время
| Будущее пред-
полож. время
| Будущее время
намерения
| Прошедшее
время
| Условное
наклонение
|
мен
| бағып жатқан жоқпын
| бақпаймын
| бақпаспын
| бақпақ емеспін
| бақпадым
| бақпасам
|
біз
| бағып жатқан жоқпыз
| бақпаймыз
| бақпаспыз
| бақпақ емеспіз
| бақпадық
| бақпасақ
|
сен
| бағып жатқан жоқсың
| бақпайсың
| бақпассың
| бақпақ емессің
| бақпадың
| бақпасаң
|
сендер
| бағып жатқан жоқсыңдар
| бақпайсыңдар
| бақпассыңдар
| бақпақ емессіңдер
| бақпадыңдар
| бақпасаңдар
|
сіз
| бағып жатқан жоқсыз
| бақпайсыз
| бақпассыз
| бақпақ емессіз
| бақпадыңыз
| бақпасаңыз
|
сіздер
| бағып жатқан жоқсыздар
| бақпайсыздар
| бақпассыздар
| бақпақ емессіздер
| бақпадыңыздар
| бақпасаңыздар
|
ол
| бағып жатқан жоқ
| бақпайды
| бақпас
| бақпақ емес
| бақпады
| бақпаса
|
олар
| бағып жатқан жоқ
| бақпайды
| бақпас
| бақпақ емес
| бақпады
| бақпаса
|
|
| Давнопрошедшее
очевидное время
| Давнопрошедшее
неочевидн. время
| Переходное
прошедшее время
| Повелительное
наклонение
| Желательное
наклонение
|
мен
| баққан жоқпын
| бақпаппын
| бақпайтынмын
| бақпайын
| менің баққым келмейді
|
біз
| баққан жоқпыз
| бақпаппыз
| бақпайтынбыз
| бақпайық
| біздің баққымыз келмейді
|
сен
| баққан жоқсың
| бақпапсың
| бақпайтынсың
| бақпа
| сенің баққың келмейді
|
сендер
| баққан жоқсыңдар
| бақпапсыңдар
| бақпайтынсыңдар
| бақпаңдар
| сендердің баққыларың келмейді
|
сіз
| баққан жоқсыз
| бақпапсыз
| бақпайтынсыз
| бақпаңыз
| сіздің баққыңыз келмейді
|
сіздер
| баққан жоқсыздар
| бақпапсыздар
| бақпайтынсыздар
| бақпаңыздар
| сіздердің баққыларыңыз келмейді
|
ол
| баққан жоқ
| бақпапты
| бақпайтын
| бақпасын
| оның баққысы келмейді
|
олар
| баққан жоқ
| бақпапты
| бақпайтын
| бақпасын
| олардың баққылары келмейді
|
Спряжение глагола 'тігу'
|
| Настоящее
время
| Переходное
время
| Будущее пред-
полож. время
| Будущее время
намерения
| Прошедшее
время
| Условное
наклонение
|
мен
| тігіп жатырмын
| тігемін
| тігермін
| тікпекпін
| тіктім
| тіксем
|
біз
| тігіп жатырмыз
| тігеміз
| тігерміз
| тікпекпіз
| тіктік
| тіксек
|
сен
| тігіп жатырсың
| тігесің
| тігерсің
| тікпексің
| тіктің
| тіксең
|
сендер
| тігіп жатырсыңдар
| тігесіңдер
| тігерсіңдер
| тікпексіңдер
| тіктіңдер
| тіксеңдер
|
сіз
| тігіп жатырсыз
| тігесіз
| тігерсіз
| тікпексіз
| тіктіңіз
| тіксеңіз
|
сіздер
| тігіп жатырсыздар
| тігесіздер
| тігерсіздер
| тікпексіздер
| тіктіңіздер
| тіксеңіздер
|
ол
| тігіп жатыр
| тігеді
| тігер
| тікпек
| тікті
| тіксе
|
олар
| тігіп жатыр
| тігеді
| тігер
| тікпек
| тікті
| тіксе
|
|
| Давнопрошедшее
очевидное время
| Давнопрошедшее
неочевидн. время
| Переходное
прошедшее время
| Повелительное
наклонение
| Желательное
наклонение
|
мен
| тіккенмін
| тігіппін
| тігетінмін
| тігейін
| менің тіккім келеді
|
біз
| тіккенбіз
| тігіппіз
| тігетінбіз
| тігейік
| біздің тіккіміз келеді
|
сен
| тіккенсің
| тігіпсің
| тігетінсің
| тік
| сенің тіккің келеді
|
сендер
| тіккенсіңдер
| тігіпсіңдер
| тігетінсіңдер
| тігіңдер
| сендердің тіккілерің келеді
|
сіз
| тіккенсіз
| тігіпсіз
| тігетінсіз
| тігіңіз
| сіздің тіккіңіз келеді
|
сіздер
| тіккенсіздер
| тігіпсіздер
| тігетінсіздер
| тігіңіздер
| сіздердің тіккілеріңіз келеді
|
ол
| тіккен
| тігіпті
| тігетін
| тіксін
| оның тіккісі келеді
|
олар
| тіккен
| тігіпті
| тігетін
| тіксін
| олардың тіккілері келеді
|
Отрицание
|
| Настоящее
время
| Переходное
время
| Будущее пред-
полож. время
| Будущее время
намерения
| Прошедшее
время
| Условное
наклонение
|
мен
| тігіп жатқан жоқпын
| тікпеймін
| тікпеспін
| тікпек емеспін
| тікпедім
| тікпесем
|
біз
| тігіп жатқан жоқпыз
| тікпейміз
| тікпеспіз
| тікпек емеспіз
| тікпедік
| тікпесек
|
сен
| тігіп жатқан жоқсың
| тікпейсің
| тікпессің
| тікпек емессің
| тікпедің
| тікпесең
|
сендер
| тігіп жатқан жоқсыңдар
| тікпейсіңдер
| тікпессіңдер
| тікпек емессіңдер
| тікпедіңдер
| тікпесеңдер
|
сіз
| тігіп жатқан жоқсыз
| тікпейсіз
| тікпессіз
| тікпек емессіз
| тікпедіңіз
| тікпесеңіз
|
сіздер
| тігіп жатқан жоқсыздар
| тікпейсіздер
| тікпессіздер
| тікпек емессіздер
| тікпедіңіздер
| тікпесеңіздер
|
ол
| тігіп жатқан жоқ
| тікпейді
| тікпес
| тікпек емес
| тікпеді
| тікпесе
|
олар
| тігіп жатқан жоқ
| тікпейді
| тікпес
| тікпек емес
| тікпеді
| тікпесе
|
|
| Давнопрошедшее
очевидное время
| Давнопрошедшее
неочевидн. время
| Переходное
прошедшее время
| Повелительное
наклонение
| Желательное
наклонение
|
мен
| тіккен жоқпын
| тікпеппін
| тікпейтінмін
| тікпейін
| менің тіккім келмейді
|
біз
| тіккен жоқпыз
| тікпеппіз
| тікпейтінбіз
| тікпейік
| біздің тіккіміз келмейді
|
сен
| тіккен жоқсың
| тікпепсің
| тікпейтінсің
| тікпе
| сенің тіккің келмейді
|
сендер
| тіккен жоқсыңдар
| тікпепсіңдер
| тікпейтінсіңдер
| тікпеңдер
| сендердің тіккілерің келмейді
|
сіз
| тіккен жоқсыз
| тікпепсіз
| тікпейтінсіз
| тікпеңіз
| сіздің тіккіңіз келмейді
|
сіздер
| тіккен жоқсыздар
| тікпепсіздер
| тікпейтінсіздер
| тікпеңіздер
| сіздердің тіккілеріңіз келмейді
|
ол
| тіккен жоқ
| тікпепті
| тікпейтін
| тікпесін
| оның тіккісі келмейді
|
олар
| тіккен жоқ
| тікпепті
| тікпейтін
| тікпесін
| олардың тіккілері келмейді
|
Также спрягаются и другие глаголы, основа которых оканчивается на согласные 'қ' и 'к'.
Возьмём для примера глаголы 'асығу, жолығу, сауығу, соғу, шығу, бүгу, егу, ерігу, кешігу, шегу'. Из таблиц видно, что к глаголам добавляются одинаковые суффиксы и окончания.
Твёрдые
|
бағу | бақ | бағ+ады | бақ+пайды | бақ+қан
| |
асығу | асық | асығ+ады | асық+пайды | асық+қан
| |
жолығу | жолық | жолығ+ады | жолық+пайды | жолық+қан
| |
сауығу | сауық | сауығ+ады | сауық+пайды | сауық+қан
| |
соғу | соқ | соғ+ады | соқ+пайды | соқ+қан
| |
шығу | шық | шығ+ады | шық+пайды | шық+қан
|
| |
Мягкие
|
тігу | тік | тіг+еді | тік+пейді | тік+кен
| |
бүгу | бүк | бүг+еді | бүк+пейді | бүк+кен
| |
егу | ек | ег+еді | ек+пейді | ек+кен
| |
ерігу | ерік | еріг+еді | ерік+пейді | ерік+кен
| |
кешігу | кешік | кешіг+еді | кешік+пейді | кешік+кен
| |
шегу | шек | шег+еді | шек+пейді | шек+кен
|
|
© Татьяна Валяева, 2007–2025
