Казахский язык
Главная
Существительные
Послелоги
Прилагательные
Числительные
Местоимения
Наречия, Союзы
Личные окончания
Глаголы
Вспомогательные глаголы
Причастия
 Деепричастия
Конструкции
Предложения
  Проверь себя!
  Упражнения
   Грамматика детям
  Удивительный мир
Видеокурс
   Разговорник
Фразеологизмы
   Книга для чтения
С казахским не шутят?
Рассказы
Сказки
Песни
Полезное
Словарь
Ссылки
Автор
Производные глаголы
Залоги глагола
Неопределённая форма
Основа глагола
Общие таблицы времен
и наклонений
Настоящее время
Переходное время
Прошедшее время
Условное наклонение
Желательное наклонение
Повелительное наклонение
Будущее предположительное
Будущее время намерения
Давнопрошедшее очевидное
Давнопрошедшее неочевидное
Переходное прошедшее время
        Глаголы-исключения
Наклонения (доп.)
   Условное
   Желательное
   Повелительное

   Ударение
    Таблицы спряжения
жазу, жүзу
қуану, сену
салу, беру
ойнау, билеу
айту, кесу
бағу, тігу
жабу, тебу
оқу, есту
қою, сүю
қию, тию
баю, кею
қорқу, ірку
 Қаз 
 Qaz

Спряжение глаголов 'қуану' и 'сену'

Грамматика казахского языка. Просто о сложном

Автор: Татьяна Валяева

Основа этих двух глаголов оканчивается на сонорную 'н'.
Слово 'қуану' твёрдое, поэтому к основе глагола 'қуан' добавляются твёрдые суффиксы и окончания.
Слово 'сену' мягкое, поэтому к основе глагола 'сен' добавляются мягкие суффиксы и окончания.

Спряжение глагола 'қуану'

   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 қуанып жатырмын  қуанамын  қуанармын  қуанбақпын  қуандым  қуансам
 біз
 қуанып жатырмыз  қуанамыз  қуанармыз  қуанбақпыз  қуандық  қуансақ
 сен
 қуанып жатырсың  қуанасың  қуанарсың  қуанбақсың  қуандың  қуансаң
 сендер 
 қуанып жатырсыңдар  қуанасыңдар  қуанарсыңдар  қуанбақсыңдар  қуандыңдар  қуансаңдар
 сіз
 қуанып жатырсыз  қуанасыз  қуанарсыз  қуанбақсыз  қуандыңыз  қуансаңыз
 сіздер
 қуанып жатырсыздар  қуанасыздар  қуанарсыздар  қуанбақсыздар  қуандыңыздар  қуансаңыздар
 ол
 қуанып жатыр  қуанады  қуанар  қуанбақ  қуанды  қуанса
 олар
 қуанып жатыр  қуанады  қуанар  қуанбақ  қуанды  қуанса
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 қуанғанмын  қуаныппын  қуанатынмын  қуанайын  менің қуанғым келеді
 біз
 қуанғанбыз  қуаныппыз  қуанатынбыз  қуанайық  біздің қуанғымыз келеді
 сен
 қуанғансың  қуаныпсың  қуанатынсың  қуан  сенің қуанғың келеді
 сендер 
 қуанғансыңдар  қуаныпсыңдар  қуанатынсыңдар  қуаныңдар  сендердің қуанғыларың келеді
 сіз
 қуанғансыз  қуаныпсыз  қуанатынсыз  қуаныңыз  сіздің қуанғыңыз келеді
 сіздер
 қуанғансыздар  қуаныпсыздар  қуанатынсыздар  қуаныңыздар  сіздердің қуанғыларыңыз келеді
 ол
 қуанған  қуаныпты  қуанатын  қуансын  оның қуанғысы келеді
 олар
 қуанған  қуаныпты  қуанатын  қуансын  олардың қуанғылары келеді
Отрицание
   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 қуанып жатқан жоқпын  қуанбаймын  қуанбаспын  қуанбақ емеспін  қуанбадым  қуанбасам
 біз
 қуанып жатқан жоқпыз  қуанбаймыз  қуанбаспыз  қуанбақ емеспіз  қуанбадық  қуанбасақ
 сен
 қуанып жатқан жоқсың  қуанбайсың  қуанбассың  қуанбақ емессің  қуанбадың  қуанбасаң
 сендер 
 қуанып жатқан жоқсыңдар  қуанбайсыңдар  қуанбассыңдар  қуанбақ емессіңдер  қуанбадыңдар  қуанбасаңдар
 сіз
 қуанып жатқан жоқсыз  қуанбайсыз  қуанбассыз  қуанбақ емессіз  қуанбадыңыз  қуанбасаңыз
 сіздер
 қуанып жатқан жоқсыздар  қуанбайсыздар  қуанбассыздар  қуанбақ емессіздер  қуанбадыңыздар  қуанбасаңыздар
 ол
 қуанып жатқан жоқ  қуанбайды  қуанбас  қуанбақ емес  қуанбады  қуанбаса
 олар
 қуанып жатқан жоқ  қуанбайды  қуанбас  қуанбақ емес  қуанбады  қуанбаса
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 қуанған жоқпын  қуанбаппын  қуанбайтынмын  қуанбайын  менің қуанғым келмейді
 біз
 қуанған жоқпыз  қуанбаппыз  қуанбайтынбыз  қуанбайық  біздің қуанғымыз келмейді
 сен
 қуанған жоқсың  қуанбапсың  қуанбайтынсың  қуанба  сенің қуанғың келмейді
 сендер 
 қуанған жоқсыңдар  қуанбапсыңдар  қуанбайтынсыңдар  қуанбаңдар  сендердің қуанғыларың келмейді
 сіз
 қуанған жоқсыз  қуанбапсыз  қуанбайтынсыз  қуанбаңыз  сіздің қуанғыңыз келмейді
 сіздер
 қуанған жоқсыздар  қуанбапсыздар  қуанбайтынсыздар  қуанбаңыздар  сіздердің қуанғыларыңыз келмейді
 ол
 қуанған жоқ  қуанбапты  қуанбайтын  қуанбасын  оның қуанғысы келмейді
 олар
 қуанған жоқ  қуанбапты  қуанбайтын  қуанбасын  олардың қуанғылары келмейді

Спряжение глагола 'сену'

   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 сеніп жатырмын  сенемін  сенермін  сенбекпін  сендім  сенсем
 біз
 сеніп жатырмыз  сенеміз  сенерміз  сенбекпіз  сендік  сенсек
 сен
 сеніп жатырсың  сенесің  сенерсің  сенбексің  сендің  сенсең
 сендер 
 сеніп жатырсыңдар  сенесіңдер  сенерсіңдер  сенбексіңдер  сендіңдер  сенсеңдер
 сіз
 сеніп жатырсыз  сенесіз  сенерсіз  сенбексіз  сендіңіз  сенсеңіз
 сіздер
 сеніп жатырсыздар  сенесіздер  сенерсіздер  сенбексіздер  сендіңіздер  сенсеңіздер
 ол
 сеніп жатыр  сенеді  сенер  сенбек  сенді  сенсе
 олар
 сеніп жатыр  сенеді  сенер  сенбек  сенді  сенсе
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 сенгенмін  сеніппін  сенетінмін  сенейін  менің сенгім келеді
 біз
 сенгенбіз  сеніппіз  сенетінбіз  сенейік  біздің сенгіміз келеді
 сен
 сенгенсің  сеніпсің  сенетінсің  сен  сенің сенгің келеді
 сендер 
 сенгенсіңдер  сеніпсіңдер  сенетінсіңдер  сеніңдер  сендердің сенгілерің келеді
 сіз
 сенгенсіз  сеніпсіз  сенетінсіз  сеніңіз  сіздің сенгіңіз келеді
 сіздер
 сенгенсіздер  сеніпсіздер  сенетінсіздер  сеніңіздер  сіздердің сенгілеріңіз келеді
 ол
 сенген  сеніпті  сенетін  сенсін  оның сенгісі келеді
 олар
 сенген  сеніпті  сенетін  сенсін  олардың сенгілері келеді
Отрицание
   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 сеніп жатқан жоқпын  сенбеймін  сенбеспін  сенбек емеспін  сенбедім  сенбесем
 біз
 сеніп жатқан жоқпыз  сенбейміз  сенбеспіз  сенбек емеспіз  сенбедік  сенбесек
 сен
 сеніп жатқан жоқсың  сенбейсің  сенбессің  сенбек емессің  сенбедің  сенбесең
 сендер 
 сеніп жатқан жоқсыңдар  сенбейсіңдер  сенбессіңдер  сенбек емессіңдер  сенбедіңдер  сенбесеңдер
 сіз
 сеніп жатқан жоқсыз  сенбейсіз  сенбессіз  сенбек емессіз  сенбедіңіз  сенбесеңіз
 сіздер
 сеніп жатқан жоқсыздар  сенбейсіздер  сенбессіздер  сенбек емессіздер  сенбедіңіздер  сенбесеңіздер
 ол
 сеніп жатқан жоқ  сенбейді  сенбес  сенбек емес  сенбеді  сенбесе
 олар
 сеніп жатқан жоқ  сенбейді  сенбес  сенбек емес  сенбеді  сенбесе
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 сенген жоқпын  сенбеппін  сенбейтінмін  сенбейін  менің сенгім келмейді
 біз
 сенген жоқпыз  сенбеппіз  сенбейтінбіз  сенбейік  біздің сенгіміз келмейді
 сен
 сенген жоқсың  сенбепсің  сенбейтінсің  сенбе  сенің сенгің келмейді
 сендер 
 сенген жоқсыңдар  сенбепсіңдер  сенбейтінсіңдер  сенбеңдер  сендердің сенгілерің келмейді
 сіз
 сенген жоқсыз  сенбепсіз  сенбейтінсіз  сенбеңіз  сіздің сенгіңіз келмейді
 сіздер
 сенген жоқсыздар  сенбепсіздер  сенбейтінсіздер  сенбеңіздер  сіздердің сенгілеріңіз келмейді
 ол
 сенген жоқ  сенбепті  сенбейтін  сенбесін  оның сенгісі келмейді
 олар
 сенген жоқ  сенбепті  сенбейтін  сенбесін  олардың сенгілері келмейді

Также спрягаются и другие глаголы, основа которых оканчивается на сонорные 'н', 'ң' и 'м'.
Возьмём для примера глаголы 'алдану, сағыну, таму, таңу, ұсыну, жеңу, киіну, көму, түсіну, үйлену'. Из таблиц видно, что к глаголам добавляются одинаковые суффиксы и окончания.

Твёрдые
қуануқуанқуан+адықуан+байды қуан+ған
алдануалданалдан+адыалдан+байды алдан+ған
сағынусағынсағын+адысағын+байды сағын+ған
тамутамтам+адытам+байды там+ған
таңутаңтаң+адытаң+байды таң+ған
ұсынуұсынұсын+адыұсын+байды ұсын+ған
Мягкие
сенусенсен+едісен+бейдісен+ген
жеңужеңжең+едіжең+бейдіжең+ген
киінукиінкиін+едікиін+бейдікиін+ген
көмукөмкөм+едікөм+бейдікөм+ген
түсінутүсінтүсін+едітүсін+бейдітүсін+ген
үйленуүйленүйлен+едіүйлен+бейдіүйлен+ген



© Татьяна Валяева,  2007–2024
 <<  Спряжение жазу, жүзу Вернуться к началу Спряжение салу, беру  >> 

Цвета текста на сайте             Telegram-канал «Казахский язык. Просто о сложном»             kaz-tili@yandex.kz             Гостевая книга


Авторский сайт Татьяны Валяевой