Казахский язык
Главная
Существительные
Послелоги
Прилагательные
Числительные
Местоимения
Наречия, Союзы
Личные окончания
Глаголы
Вспомогательные глаголы
Причастия
 Деепричастия
Конструкции
Предложения
  Проверь себя!
  Упражнения
   Грамматика детям
  Удивительный мир
Видеокурс
   Разговорник
Фразеологизмы
   Книга для чтения
С казахским не шутят?
Рассказы
Сказки
Песни
Полезное
Словарь
Ссылки
Автор
Производные глаголы
Залоги глагола
Неопределённая форма
Основа глагола
Общие таблицы времен
и наклонений
Настоящее время
Переходное время
Прошедшее время
Условное наклонение
Желательное наклонение
Повелительное наклонение
Будущее предположительное
Будущее время намерения
Давнопрошедшее очевидное
Давнопрошедшее неочевидное
Переходное прошедшее время
        Глаголы-исключения
Наклонения (доп.)
   Условное
   Желательное
   Повелительное

   Ударение
    Таблицы спряжения
жазу, жүзу
қуану, сену
салу, беру
ойнау, билеу
айту, кесу
бағу, тігу
жабу, тебу
оқу, есту
қою, сүю
қию, тию
баю, кею
қорқу, ірку
 Қаз 
 Qaz

Спряжение глаголов 'айту' и 'кесу'

Грамматика казахского языка. Просто о сложном

Автор: Татьяна Валяева

Основа приведённых здесь глаголов оканчивается на глухие согласные.
Слово 'айту' твёрдое, поэтому к основе глагола 'айт' добавляются твёрдые суффиксы и окончания.
Слово 'кесу' мягкое, поэтому к основе глагола 'кес' добавляются мягкие суффиксы и окончания.

Спряжение глагола 'айту'

   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 айтып жатырмын  айтамын  айтармын  айтпақпын  айттым  айтсам
 біз
 айтып жатырмыз  айтамыз  айтармыз  айтпақпыз  айттық  айтсақ
 сен
 айтып жатырсың  айтасың  айтарсың  айтпақсың  айттың  айтсаң
 сендер 
 айтып жатырсыңдар  айтасыңдар  айтарсыңдар  айтпақсыңдар  айттыңдар  айтсаңдар
 сіз
 айтып жатырсыз  айтасыз  айтарсыз  айтпақсыз  айттыңыз  айтсаңыз
 сіздер
 айтып жатырсыздар  айтасыздар  айтарсыздар  айтпақсыздар  айттыңыздар  айтсаңыздар
 ол
 айтып жатыр  айтады  айтар  айтпақ  айтты  айтса
 олар
 айтып жатыр  айтады  айтар  айтпақ  айтты  айтса
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 айтқанмын  айтыппын  айтатынмын  айтайын  менің айтқым келеді
 біз
 айтқанбыз  айтыппыз  айтатынбыз  айтайық  біздің айтқымыз келеді
 сен
 айтқансың  айтыпсың  айтатынсың  айт  сенің айтқың келеді
 сендер 
 айтқансыңдар  айтыпсыңдар  айтатынсыңдар  айтыңдар  сендердің айтқыларың келеді
 сіз
 айтқансыз  айтыпсыз  айтатынсыз  айтыңыз  сіздің айтқыңыз келеді
 сіздер
 айтқансыздар  айтыпсыздар  айтатынсыздар  айтыңыздар  сіздердің айтқыларыңыз келеді
 ол
 айтқан  айтыпты  айтатын  айтсын  оның айтқысы келеді
 олар
 айтқан  айтыпты  айтатын  айтсын  олартың айтқылары келеді
Отрицание
   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 айтып жатқан жоқпын  айтпаймын  айтпаспын  айтпақ емеспін  айтпадым  айтпасам
 біз
 айтып жатқан жоқпыз  айтпаймыз  айтпаспыз  айтпақ емеспіз  айтпадық  айтпасақ
 сен
 айтып жатқан жоқсың  айтпайсың  айтпассың  айтпақ емессің  айтпадың  айтпасаң
 сендер 
 айтып жатқан жоқсыңдар  айтпайсыңдар  айтпассыңдар  айтпақ емессіңдер  айтпадыңдар  айтпасаңдар
 сіз
 айтып жатқан жоқсыз  айтпайсыз  айтпассыз  айтпақ емессіз  айтпадыңыз  айтпасаңыз
 сіздер
 айтып жатқан жоқсыздар  айтпайсыздар  айтпассыздар  айтпақ емессіздер  айтпадыңыздар  айтпасаңыздар
 ол
 айтып жатқан жоқ  айтпайды  айтпас  айтпақ емес  айтпады  айтпаса
 олар
 айтып жатқан жоқ  айтпайды  айтпас  айтпақ емес  айтпады  айтпаса
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 айтқан жоқпын  айтпаппын  айтпайтынмын  айтпайын  менің айтқым келмейді
 біз
 айтқан жоқпыз  айтпаппыз  айтпайтынбыз  айтпайық  біздің айтқымыз келмейді
 сен
 айтқан жоқсың  айтпапсың  айтпайтынсың  айтпа  сенің айтқың келмейді
 сендер 
 айтқан жоқсыңдар  айтпапсыңдар  айтпайтынсыңдар  айтпаңдар  сендердің айтқыларың келмейді
 сіз
 айтқан жоқсыз  айтпапсыз  айтпайтынсыз  айтпаңыз  сіздің айтқыңыз келмейді
 сіздер
 айтқан жоқсыздар  айтпапсыздар  айтпайтынсыздар  айтпаңыздар  сіздердің айтқыларыңыз келмейді
 ол
 айтқан жоқ  айтпапты  айтпайтын  айтпасын  оның айтқысы келмейді
 олар
 айтқан жоқ  айтпапты  айтпайтын  айтпасын  олартың айтқылары келмейді

Спряжение глагола 'кесу'

   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 кесіп жатырмын  кесемін  кесермін  кеспекпін  кестім  кессем
 біз
 кесіп жатырмыз  кесеміз  кесерміз  кеспекпіз  кестік  кессек
 сен
 кесіп жатырсың  кесесің  кесерсің  кеспексің  кестің  кессең
 сендер 
 кесіп жатырсыңдар  кесесіңдер  кесерсіңдер  кеспексіңдер  кестіңдер  кессеңдер
 сіз
 кесіп жатырсыз  кесесіз  кесерсіз  кеспексіз  кестіңіз  кессеңіз
 сіздер
 кесіп жатырсыздар  кесесіздер  кесерсіздер  кеспексіздер  кестіңіздер  кессеңіздер
 ол
 кесіп жатыр  кеседі  кесер  кеспек  кесті  кессе
 олар
 кесіп жатыр  кеседі  кесер  кеспек  кесті  кессе
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 кескенмін  кесіппін  кесетінмін  кесейін  менің кескім келеді
 біз
 кескенбіз  кесіппіз  кесетінбіз  кесейік  біздің кескіміз келеді
 сен
 кескенсің  кесіпсің  кесетінсің  кес  сенің кескің келеді
 сендер 
 кескенсіңдер  кесіпсіңдер  кесетінсіңдер  кесіңдер  сендердің кескілерің келеді
 сіз
 кескенсіз  кесіпсіз  кесетінсіз  кесіңіз  сіздің кескіңіз келеді
 сіздер
 кескенсіздер  кесіпсіздер  кесетінсіздер  кесіңіздер  сіздердің кескілеріңіз келеді
 ол
 кескен  кесіпті  кесетін  кессін  оның кескісі келеді
 олар
 кескен  кесіпті  кесетін  кессін  олардың кескілері келеді
Отрицание
   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 кесіп жатқан жоқпын  кеспеймін  кеспеспін  кеспек емеспін  кеспедім  кеспесем
 біз
 кесіп жатқан жоқпыз  кеспейміз  кеспеспіз  кеспек емеспіз  кеспедік  кеспесек
 сен
 кесіп жатқан жоқсың  кеспейсің  кеспессің  кеспек емессің  кеспедің  кеспесең
 сендер 
 кесіп жатқан жоқсыңдар  кеспейсіңдер  кеспессіңдер  кеспек емессіңдер  кеспедіңдер  кеспесеңдер
 сіз
 кесіп жатқан жоқсыз  кеспейсіз  кеспессіз  кеспек емессіз  кеспедіңіз  кеспесеңіз
 сіздер
 кесіп жатқан жоқсыздар  кеспейсіздер  кеспессіздер  кеспек емессіздер  кеспедіңіздер  кеспесеңіздер
 ол
 кесіп жатқан жоқ  кеспейді  кеспес  кеспек емес  кеспеді  кеспесе
 олар
 кесіп жатқан жоқ  кеспейді  кеспес  кеспек емес  кеспеді  кеспесе
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 кескен жоқпын  кеспеппін  кеспейтінмін  кеспейін  менің кескім келмейді
 біз
 кескен жоқпыз  кеспеппіз  кеспейтінбіз  кеспейік  біздің кескіміз келмейді
 сен
 кескен жоқсың  кеспепсің  кеспейтінсің  кеспе  сенің кескің келмейді
 сендер 
 кескен жоқсыңдар  кеспепсіңдер  кеспейтінсіңдер  кеспеңдер  сендердің кескілерің келмейді
 сіз
 кескен жоқсыз  кеспепсіз  кеспейтінсіз  кеспеңіз  сіздің кескіңіз келмейді
 сіздер
 кескен жоқсыздар  кеспепсіздер  кеспейтінсіздер  кеспеңіздер  сіздердің кескілеріңіз келмейді
 ол
 кескен жоқ  кеспепті  кеспейтін  кеспесін  оның кескісі келмейді
 олар
 кескен жоқ  кеспепті  кеспейтін  кеспесін  олардың кескілері келмейді

Также спрягаются и другие глаголы, основа которых оканчивается на глухие согласные.
Возьмём для примера глаголы 'басу, жайғасу, жұту, қашу, ұшу, бірлесу, көрсету, сүрту, шешу, ішу'. Из таблиц видно, что к глаголам добавляются одинаковые суффиксы и окончания.

Твёрдые
айтуайтайт+адыайт+пайдыайт+қан
басубасбас+адыбас+пайды бас+қан
жайғасужайғасжайғас+адыжайғас+пайды жайғас+қан
жұтужұтжұт+адыжұт+пайды жұт+қан
қашуқашқаш+адықаш+пайды қаш+қан
ұшуұшұш+адыұш+пайды ұш+қан
Мягкие
кесукескес+едікес+пейдікес+кен
бірлесубірлесбірлес+едібірлес+пейдібірлес+кен
көрсетукөрсеткөрсет+едікөрсет+пейдікөрсет+кен
сүртусүртсүрт+едісүрт+пейдісүрт+кен
шешушешшеш+едішеш+пейдішеш+кен
ішуішіш+едііш+пейдііш+кен



© Татьяна Валяева,  2007–2024
 <<  Спряжение ойнау, билеу Вернуться к началу Спряжение бағу, тігу  >> 

Главная             Цвета текста на сайте             Телеграм-канал «Изучаем казахский...»             kaz-tili@yandex.kz             Гостевая книга


Авторский сайт Татьяны Валяевой