Казахский язык
Главная
Существительные
Послелоги
Прилагательные
Числительные
Местоимения
Наречия, Союзы
Личные окончания
Глаголы
Вспомогательные глаголы
Причастия
 Деепричастия
Конструкции
Предложения
  Проверь себя!
  Упражнения
   Грамматика детям
  Удивительный мир
Видеокурс
   Разговорник
Фразеологизмы
   Книга для чтения
С казахским не шутят?
Рассказы
Сказки
Песни
Полезное
Словарь
Ссылки
Автор
Производные глаголы
Залоги глагола
Неопределённая форма
Основа глагола
Общие таблицы времен
и наклонений
Настоящее время
Переходное время
Прошедшее время
Условное наклонение
Желательное наклонение
Повелительное наклонение
Будущее предположительное
Будущее время намерения
Давнопрошедшее очевидное
Давнопрошедшее неочевидное
Переходное прошедшее время
        Глаголы-исключения
Наклонения (доп.)
   Условное
   Желательное
   Повелительное

   Ударение
    Таблицы спряжения
жазу, жүзу
қуану, сену
салу, беру
ойнау, билеу
айту, кесу
бағу, тігу
жабу, тебу
оқу, есту
қою, сүю
қию, тию
баю, кею
қорқу, ірку
 Қаз 
 Qaz

Спряжение глаголов 'салу' и 'беру'

Грамматика казахского языка. Просто о сложном

Автор: Татьяна Валяева

Основа приведённых здесь глаголов оканчивается на сонорные 'л' и 'р'.
Слово 'салу' твёрдое, поэтому к основе глагола 'сал' добавляются твёрдые суффиксы и окончания.
Слово 'беру' мягкое, поэтому к основе глагола 'бер' добавляются мягкие суффиксы и окончания.

Спряжение глагола 'салу'

   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 салып жатырмын  саламын  салармын  салмақпын  салдым  салсам
 біз
 салып жатырмыз  саламыз  салармыз  салмақпыз  салдық  салсақ
 сен
 салып жатырсың  саласың  саларсың  салмақсың  салдың  салсаң
 сендер 
 салып жатырсыңдар  саласыңдар  саларсыңдар  салмақсыңдар  салдыңдар  салсаңдар
 сіз
 салып жатырсыз  саласыз  саларсыз  салмақсыз  салдыңыз  салсаңыз
 сіздер
 салып жатырсыздар  саласыздар  саларсыздар  салмақсыздар  салдыңыздар  салсаңыздар
 ол
 салып жатыр  салады  салар  салмақ  салды  салса
 олар
 салып жатыр  салады  салар  салмақ  салды  салса
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 салғанмын  салыппын  салатынмын  салайын  менің салғым келеді
 біз
 салғанбыз  салыппыз  салатынбыз  салайық  біздің салғымыз келеді
 сен
 салғансың  салыпсың  салатынсың  сал  сенің салғың келеді
 сендер 
 салғансыңдар  салыпсыңдар  салатынсыңдар  салыңдар  сендердің салғыларың келеді
 сіз
 салғансыз  салыпсыз  салатынсыз  салыңыз  сіздің салғыңыз келеді
 сіздер
 салғансыздар  салыпсыздар  салатынсыздар  салыңыздар  сіздердің салғыларыңыз келеді
 ол
 салған  салыпты  салатын  салсын  оның салғысы келеді
 олар
 салған  салыпты  салатын  салсын  олардың салғылары келеді
Отрицание
   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 салып жатқан жоқпын  салмаймын  салмаспын  салмақ емеспін  салмадым  салмасам
 біз
 салып жатқан жоқпыз  салмаймыз  салмаспыз  салмақ емеспіз  салмадық  салмасақ
 сен
 салып жатқан жоқсың  салмайсың  салмассың  салмақ емессің  салмадың  салмасаң
 сендер 
 салып жатқан жоқсыңдар  салмайсыңдар  салмассыңдар  салмақ емессіңдер  салмадыңдар  салмасаңдар
 сіз
 салып жатқан жоқсыз  салмайсыз  салмассыз  салмақ емессіз  салмадыңыз  салмасаңыз
 сіздер
 салып жатқан жоқсыздар  салмайсыздар  салмассыздар  салмақ емессіздер  салмадыңыздар  салмасаңыздар
 ол
 салып жатқан жоқ  салмайды  салмас  салмақ емес  салмады  салмаса
 олар
 салып жатқан жоқ  салмайды  салмас  салмақ емес  салмады  салмаса
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 салған жоқпын  салмаппын  салмайтынмын  салмайын  менің салғым келмейді
 біз
 салған жоқпыз  салмаппыз  салмайтынбыз  салмайық  біздің салғымыз келмейді
 сен
 салған жоқсың  салмапсың  салмайтынсың  салма  сенің салғың келмейді
 сендер 
 салған жоқсыңдар  салмапсыңдар  салмайтынсыңдар  салмаңдар  сендердің салғыларың келмейді
 сіз
 салған жоқсыз  салмапсыз  салмайтынсыз  салмаңыз  сіздің салғыңыз келмейді
 сіздер
 салған жоқсыздар  салмапсыздар  салмайтынсыздар  салмаңыздар  сіздердің салғыларыңыз келмейді
 ол
 салған жоқ  салмапты  салмайтын  салмасын  оның салғысы келмейді
 олар
 салған жоқ  салмапты  салмайтын  салмасын  олардың салғылары келмейді

Спряжение глагола 'беру'

   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 беріп жатырмын  беремін  берермін  бермекпін  бердім  берсем
 біз
 беріп жатырмыз  береміз  берерміз  бермекпіз  бердік  берсек
 сен
 беріп жатырсың  бересің  берерсің  бермексің  бердің  берсең
 сендер 
 беріп жатырсыңдар  бересіңдер  берерсіңдер  бермексіңдер  бердіңдер  берсеңдер
 сіз
 беріп жатырсыз  бересіз  берерсіз  бермексіз  бердіңіз  берсеңіз
 сіздер
 беріп жатырсыздар  бересіздер  берерсіздер  бермексіздер  бердіңіздер  берсеңіздер
 ол
 беріп жатыр  береді  берер  бермек  берді  берсе
 олар
 беріп жатыр  береді  берер  бермек  берді  берсе
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 бергенмін  беріппін  беретінмін  берейін  менің бергім келеді
 біз
 бергенбіз  беріппіз  беретінбіз  берейік  біздің бергіміз келеді
 сен
 бергенсің  беріпсің  беретінсің  бер  сенің бергің келеді
 сендер 
 бергенсіңдер  беріпсіңдер  беретінсіңдер  беріңдер  сендердің бергілерің келеді
 сіз
 бергенсіз  беріпсіз  беретінсіз  беріңіз  сіздің бергіңіз келеді
 сіздер
 бергенсіздер  беріпсіздер  беретінсіздер  беріңіздер  сіздердің бергілеріңіз келеді
 ол
 берген  беріпті  беретін  берсін  оның бергісі келеді
 олар
 берген  беріпті  беретін  берсін  олардың бергілері келеді
Отрицание
   Настоящее
 время
 Переходное
 время
 Будущее пред-
 полож. время
 Будущее время
 намерения
 Прошедшее
 время
 Условное
 наклонение
 мен
 беріп жатқан жоқпын  бермеймін  бермеспін  бермек емеспін  бермедім  бермесем
 біз
 беріп жатқан жоқпыз  бермейміз  бермеспіз  бермек емеспіз  бермедік  бермесек
 сен
 беріп жатқан жоқсың  бермейсің  бермессің  бермек емессің  бермедің  бермесең
 сендер 
 беріп жатқан жоқсыңдар  бермейсіңдер  бермессіңдер  бермек емессіңдер  бермедіңдер  бермесеңдер
 сіз
 беріп жатқан жоқсыз  бермейсіз  бермессіз  бермек емессіз  бермедіңіз  бермесеңіз
 сіздер
 беріп жатқан жоқсыздар  бермейсіздер  бермессіздер  бермек емессіздер  бермедіңіздер  бермесеңіздер
 ол
 беріп жатқан жоқ  бермейді  бермес  бермек емес  бермеді  бермесе
 олар
 беріп жатқан жоқ  бермейді  бермес  бермек емес  бермеді  бермесе
   Давнопрошедшее
 очевидное время
 Давнопрошедшее
 неочевидн. время
 Переходное
 прошедшее время
 Повелительное
 наклонение
 Желательное
 наклонение
 мен
 берген жоқпын  бермеппін  бермейтінмін  бермейін  менің бергім келмейді
 біз
 берген жоқпыз  бермеппіз  бермейтінбіз  бермейік  біздің бергіміз келмейді
 сен
 берген жоқсың  бермепсің  бермейтінсің  берме  сенің бергің келмейді
 сендер 
 берген жоқсыңдар  бермепсіңдер  бермейтінсіңдер  бермеңдер  сендердің бергілерің келмейді
 сіз
 берген жоқсыз  бермепсіз  бермейтінсіз  бермеңіз  сіздің бергіңіз келмейді
 сіздер
 берген жоқсыздар  бермепсіздер  бермейтінсіздер  бермеңіздер  сіздердің бергілеріңіз келмейді
 ол
 берген жоқ  бермепті  бермейтін  бермесін  оның бергісі келмейді
 олар
 берген жоқ  бермепті  бермейтін  бермесін  олардың бергілері келмейді

Также спрягаются и другие глаголы, основа которых оканчивается на сонорные 'л', 'р' и 'у'.
Возьмём для примера глаголы 'апару, болу, демалу, қуу, шақыру, әкелу, бөлу, емделу, жүру, өшіру'. Из таблиц видно, что к глаголам добавляются одинаковые суффиксы и окончания.

Твёрдые
салу салсал+адысал+майды сал+ған
апаруапарапар+адыапар+майды апар+ған
болуболбол+адыбол+майды бол+ған
демалудемалдемал+адыдемал+майды демал+ған
қууқуқу+адықу+майды қу+ған
шақырушақыршақыр+адышақыр+майды шақыр+ған
Мягкие
берубербер+едібер+мейдібер+ген
әкелуәкеләкел+едіәкел+мейдіәкел+ген
бөлубөлбөл+едібөл+мейдібөл+ген
емделуемделемдел+едіемдел+мейдіемдел+ген
жүружүржүр+едіжүр+мейдіжүр+ген
өшіруөшірөшір+едіөшір+мейдіөшір+ген



© Татьяна Валяева,  2007–2024
 <<  Спряжение қуану, сену Вернуться к началу Спряжение ойнау, билеу  >> 

Цвета текста на сайте             Telegram-канал «Казахский язык. Просто о сложном»             kaz-tili@yandex.kz             Гостевая книга


Авторский сайт Татьяны Валяевой