Қаз   Qaz	Упражнения К теме:  Родительный падеж
Автор: Татьяна Валяева

№1 Добавьте окончания родительного падежа (дың/дің, тың/тің).
Теңіздің, ұшақ_______, ауыл_______, жер_______, жеңіс_______, тексеру_______,
жұмыс_______, қағаз_______, сабақ_______, сарай_______, үңгір_______, үзіліс_______,
шөл_______, бұрыш_______, дәліз_______, алмұрт_______, жұлдыз_______, шелек_______,
ұшақ_______, үстел_______, сынып_______, пойыз_______, шіркеу_______, күш_______.

№2 Добавьте окончания родительного падежа (дың/дің, ның/нің).
Кілемнің, шебер_______, аялдама_______, әнші_______, орман_______, көпір_______,
даяшы_______, ғылым_______, оқу_______, ұйқы_______, алаң_______, ешкі_______,
белбеу_______, сөмке_______, өлең_______, пәтер_______, көшкін_______, ұры_______,
арыстан_______, кездесу_______, жол_______, шырша_______, қой_______, заң_______.

№3 Добавьте окончания родительного падежа.
Менің құрбымның, біздің сыныбымыз_______, оның орындығы_______,
сенің атаң_______, сіздің арманыңыз_______, оның сөресі_______,
менің көзім_______, біздің мақсатымыз_______, сенің аяғың_______,
сіздің суретіңіз_______, оның інісі_______, менің тісім_______.

№4 Переведите на казахский язык.
Дверь класса, мама Алтынай, дом Серика, окно аптеки,
волосы девочки, дверь школы, тетрадь ученика, урок учителя,
стена комнаты, лист тетради, учебник моего одноклассника,
у друга твоего отца, от дачи моей мамы, из песни нашего дедушки,
в книге его брата, в школу твоего сына.

№5 Көп нүктенің орнына керекті -ның,-нің,-дың,-дің,-тың,-тің жалғауларын жазыңдар.
Үлгі: Нұрланның досы.

1) Нұрлан......... досы. 2) Айжан......... суреттері. 3) Жамбыл......... өлеңдері.
4) Атасы......... үйі. 5) Әкем......... дүкені. 6) Санжар......... шешесі. 7) Әуезов.........
өмірбаяны. 8) Самал......... досы. 9) Талғат......... күнделігі. 10) Кәмшат......... көйлегі.
11) Қыз......... моншағы. 12) Алматы......... көшелері. 13) Ертіс......... жағасы.
14) Төлеген......... кітабы. 15) Медеу......... етегі.

№6 Көп нүктенің орнына -ы,-і,-сы,-сі жалғауларын жазыңдар.
1) Мейірдің әже......., 2) Берекенің шана......., 3) таудың шың......., 4) көлдің су.......,
5) жылқының сүт......., 6) таудың етег......., 7) Гүлмираның бөлме......., 8) ағаштың
жапырағ......., 9) Жұлдыздың сырға......., 10) Үстелдің аяғ......., 11) мектептің оқушы.......,
12) көршінің қыз......., 13) әжемнің орамал........

№7 Мына сөздерден сөз тіркестерін құрастырыңдар.
Үлгі: Қанат күнделік – Қанаттың күнделігі.

1) Меруерт шеше, 2) ит күшік, 3) Ардақ ата, 4) Олжас іні, 5) сен әке, 6) мен дос,
7) сіз кітап, 8) қала үйлер, 9) ауыл жолдар, 10) тауық жұмыртқа, 11) өзен су,
12) тау шың, 13) құс қанат, 14) үй есік, 15) сабақ тақырып.

№8 Жақшаны ашып, сөйлемдерді үлгідегідей өзгертіңіздер.
Олар мектепте жұмыс істейді. («Ақжол» мектебі)
Олар «Ақжол» мектебінде жұмыс істейді.

1) Жалғас пен Гүлназ саябақта қыдырды. («28-панфиловшылар» саябағы)
2) Кітапта өлең бар екен. (кітаптың 5- беті) 3) Ғимарат қалада орналасқан.
(Алматы қаласы) 4) Оның меңі бар. (беті) 5) Үйде қонақтар бар екен. (оның үйі)
6) Желтоқсанда жақсы концерт болды. (желтоқсанның отыз бірі)

№9 (6-жаттығу, 116-бет)
Возразите, используя слова в скобках.
Образец: Мынау Ләззаттың апасы ма? (Сіңлі). - Жоқ, Ләззаттың сіңлісі. (Это старшая сестра Ляззат? Нет, это младшая сестра Ляззат).
1) Мынау Ләззаттың апасы ма? (Сіңлі). 2) Анау Балжанның әкесі ме? (Аға).
3) Бүгін сәуірдің он екісі ме? (Он үш). 4) Маралдың әкесі ауруханада жатыр ма? (Ата).
5) Сәнияның әжесі аулада ма? (Нағашы апа). 6) Анау Серіктің баласы ма? (Қыз).
7) Баянның әжесі елу сегізде ме? (Шеше). 8) Анау Әсеттің дәптері ме? (Кітап).
9) Сәбиттің апасы осында ма? (Қарындас). 10) Олжастың жолдасы ма? (Дос).
11) Әрсеннің үйі мынау ма? (Жатақхана). 12) Мынау Әминаның баласы ма? (Немере).

№10 (7-жаттығу, 117-бет)
Вставьте окончания родительного падежа и переведите на русский язык.
1) Абай______ өлеңдері тамаша! 2) Кітап______ авторы әйгілі адам ба?
3) Алматы______ көшелері түзу және кең. 4) Базар______ бағалары қымбат екен.
5) Қазақстан______ байлығы мол. 6) Үстел______ аяғы сынық.
7) Дәптер______ бетін аш. 8) Жұмыртқа______ сарысы өте пайдалы.
9) Үй______ терезесі ашық па? 10) Айдос______ сөзі дұрыс.
11) Қыз______ шашы ұзын екен. 12) Кілем______ түсі әдемі ме?
13) Наурыз______ сегізі - мейрам. 14) Кәрім______ жұмысы өте ауыр.
15) Жатақхана______ бөлмелері қандай? 16) Әсет______ көмегі керек.
17) Өлең______ авторы кім? 18) Жаңыл______ денсаулығы нашар.
19) Ажар______ әжесі қандай адам? 20) Дәрісхана______ есігі жабық.
21) Анар______ жасы нешеде? 22) Қыркүйек______ бесі - демалыс күні.
23) Терезе______ пердесі ақшыл. 24) Виктор______ көршісі өте жақсы адам.
25) Айгүл______ мінезі қандай? 26) Жанар______ кереуеті қайда тұр?
27) Мұрат______ сабағы көп пе? 28) Жүрек______ оты ыстық.
29) Берік______ кеңесі керек емес. 30) Ет______ дәмі жақсы екен.
31) Қыз______ суретін қабырғаға іл. 32) Ағаң______ досы осында ма?

№11 (8-жаттығу, 117-бет)
Переведите на казахский язык и составьте общие вопросы.
1) Сегодня тридцать первое декабря. 2) Двадцать четвертое августа – мой день рождения.
3) В библиотеке института много книг. 4) Этот человек старший брат матери моего друга.
5) Мой родственник – младший брат отца моей жены. 6) Окна аудитории чистые.
7) Работы у Кайрата много. 8) Мамины цветы стоят на окне. 9) Студенты группы сидят
в тридцать второй аудитории. 10) Сейчас конец рабочего дня. 11) Стихи Абая очень хорошие.
12) Родители Жапара в ауле. 13) У Талгата мало родственников.
14) Тринадцатое упражнение на сорок восьмой странице.

№12 (12-жаттығу, 118-бет)
Прочитайте и переведите на русский язык.
1) Қазақстан мемлекеті, Ресей мемлекеті, Ұлыбритания мемлекеті.
2) Жезқазған қаласы, Ақтау қаласы, Өскемен қаласы.
3) Атырау облысы, Қостанай облысы, Қызылорда облысы.
4) Талғар ауданы, Селеті ауданы, Нарынқол ауданы.
5) Қазақфильм ықшамауданы, Жетісу ықшамауданы, Ақсай ықшамауданы.
6) Тынық мұхиты, Үнді мұхиты, Атлантика мұхиты.
7) Каспий теңізі, Балтық теңізі, Арал теңізі.
8) Мичиган көлі, Балқаш көлі, Ыстықкөл көлі.
9) Лена өзені, Еділ өзені, Ертіс өзені.
10) Памир тауы, Алатау тауы, Арарат тауы.

№13 (14-жаттығу, 119-бет)
Ответьте утвердительно или отрицательно на следующие вопросы.
Образец: Мәскеу қаласы Ресейде ме? - Иә, Ресейде.
Темза өзені Германияда ма? - Жоқ, Германияда емес, Ұлыбританияда.
1) Мәскеу қаласы Ресейде ме? 2) Темза өзені Германияда ма? 3) Арарат тауы Түркияда ма?
4) Балқаш көлі Ресейде ме? 5) Ертіс өзені Африкада ма? 6) Сингапур мемлекеті Америкада ма?
7) Қостанай қаласы Қазақстанда ма? 8) Абай даңғылы Алматыда ма? 9) Селеті ауданы
Ақмола облысында ма? 10) Техас штаты Ұлыбританияда ма? 11) Нарынқол ауданы
Атырау облысында ма? 12) Талдықорған қаласы Қытайда ма? 13) «Алатау» кинотеатры
Төле би көшесінде ме? 14) Ереван қаласы Грузияда ма? 15) Италия мемлекеті Азияда ма?

№14 (16-жаттығу, 119-бет)
Переведите на казахский язык.
1) Город Экибастуз находится в Павлодарской области.
2) Улица Толи би находится в Алматы.
3) Караганда находится в Казахстане.
4) Озеро Онтарио находится в Канаде.
5) Гора Арарат находится в Турции и Армении.
6) Улица Нуркена Абдирова находится в Караганде.
7) Государство Непал находится в Азии.
8) Кинотеатр «Байконур» находится в микрорайоне Орбита.
9) Озеро Боровое находится в Кокшетауской области.
10) Горы Алатау находятся в Казахстане.