Қаз   Qaz	Упражнения К теме:  Повелительное наклонение глагола
Автор: Татьяна Валяева

№1 С глаголами
айту, тыңдау, ішу, қайту, әкелу, ренжу, ұстау, билеу, отыру, пісіру, ашу, көру, жинау, жуу, жаю

составьте таблицу:

№2 С глаголами
ішу, апару, жабу, есту, оқу, жазу, құю, тұру, аудару, соғу, сөйлеу, кіру, сүрту, кесу, ойнау

составьте таблицу:

№3 Добавьте окончания повелительного наклонения. Переведите на русский язык.
1) (мен) Онымен сөйлес_________. 2) (біз) Терезені ашпа_________. 3) (біз) Тыныш отыр_________.
4) (біз) Алмаға гүл мен торт сыйла_________. 5) (мен) Сенің портретіңді сал_________. 6) (біз) Бәрін
ұмыт_________. 7) (біз) Келесі көшеге дейін көтеріл_________. 8) (біз) Бірге шай іш_________.
9) (мен) Оған не айт_________? 10) (біз) Ішуге бір нәрсе алдыр_________. 11) (біз) Шахмат
ойна_________шы. 12) (біз) Жексенбіде саяжайға бар_________шы. 13) (мен) Қашан кел_________?
14) (біз) Бірге серуенде_________. 15) (біз) Басқа нәрсе туралы сөйлес_________.

№4 Добавьте окончания повелительного наклонения. Переведите на русский язык.
1) (сіз) Есікті жаб_________шы. 2) (сіз) Дәріні уақытында іш_________. 3) (сендер) Бүгін кешке
кел___________. 4) (сіз) Мекен-жайыңызды айт_________шы. 5) (сен) Өзіңді дұрыс ұста_______!
6) (сіздер) Сәлем айт_____________! 7) (сіз) Маған телефон соғ_________. 8) (сендер) Жылдамырақ
кел__________. 9) (сіз) Осы жерде тоқта________шы. 10) (сіз) Маған жарты келі кәмпит өлше_______ші.
11) (сендер) Бір-біріңді аяла____________. 12) (сен) Терезені ашпа__________. 13) (сіздер) Бұл дәріні
ішпе____________. 14) (сіз) Орныңыздан тұрма_________. 15) (сіздер) Бақытты ұзақ өмір сүр_____________.

№5 Добавьте окончания повелительного наклонения. Переведите на русский язык.
1) Ол маған телефон соқ_______шы. 2) Балалар үйді жина_______. 3) Сәуле тамақ пісір_______.
4) Ол емтиханды жақсы тапсыр_______. 5) Хат жіберме_______. 6) Бізге қонаққа келме_______.
7) Мақаланы аудар_______шы. 8) Уақытты текке өткізбе_______. 9) Марат телефон соқпа_______.
10) Алма қонақ шақыр_______. 11) Көктем саған бақыт пен махаббат әкел_______! 12) Әр күніңіз
қуанышты бол_______! 13) Армандарыңыз орындал_______! 14) Денсаулығыңыз жақсы бол_______!
15) Жаман достар болма_______!

№6 Переведите на казахский язык.
1) (cіз) Разбудите меня в восемь часов, пожалуйста. 2) (cіз) Замените мне вилку, пожалуйста.
3) Приходи в другое время. 4) Давайте сегодня в пять часов встретимся. 5) (cіз) Не тратьте
столько денег. 6) (cіз) Дайте мне одну коробку спичек, пожалуйста. 7) Пусть в твоём сердце
всегда поёт весна! 8) Давай послушаем новости. 9) (сендер) Будьте счастливы! 10) Тебе помочь?
11) Пожалуйста, пусть Кайрат дверь откроет. 12) Мой руки перед едой. 13) Пусть у Вас будет
много детей! 14) Давай я тарелки помою. 15) Давайте собрание начнём.

№7 (28-жаттығу, 52-бет)
Ваш собеседник просит не совершать то или иной действие. Вы предлагаете исполнить другое.
Образец: Журнал оқыма. Кітап оқиын. (Не читай журнал. Давай я буду читать книгу).
1) Журнал [жорнал] оқыма (кітап оқы). 2) Кофе әкелме (шай әкел).
3) Далада отырма (оқу залында дайындал). 4) Пиязды қуырма (ет қуыр).
5) Ән айтпа (тоқы). 6) Еденде ойнама (кілемде ойна).
7) Би билеме (сурет сал). 8) Балаларды апарма (Әминаны апар).
9) Диванда жатпа (еденді жу). 10) Терезені ашпа (есікті аш).
11) Кеш жатпа (ерте жат). 12) Отырма (емтиханды тапсыр).

№8 (32-жаттығу, 53-бет)
Ваш собеседник собирается совершить действие. Вы предлагаете совершить то же самое.
Образец: Еден сыпырайын. Біз сыпырайық. (Я подмету пол. Давай мы подметём).
1) Еден сыпырайын. 2) Ет қуырайын.
3) Шай ішейін. 4) Киімді жинайын.
5) Нан кесейін. 6) Тәрелкелерді қояйын.
7) Сабақ оқиын. 8) Оқулықты тапсырайын.
9) Айнаны ілейін. 10) Теледидар көрейін.
11) Сағат он бірде жатайын. 12) Демалайын.
13) Шомылайын. 14) Есікті жабайын.
15) Терезені ашайын. 16) Сурет салайын.
17) От жағайын. 18) Матаны кесейін.

№9 (31-жаттығу, 78-бет)
Вы просите разрешения заняться чем-то. Вам говорят, что лучше заняться чем-то другим.
Образец: Саябақта қыдырайыншы. Одан да сабақ оқы. (Давай я в парке погуляю. Лучше учи уроки).
1) Саябақта [паркте] қыдыру - сабақ оқу. 2) Палау басу - оқу залында дайындалу.
3) Терезе жуу - демалу. 4) Үйді жинау - баяндама жасау.
5) Қамыр илеу - телефон соғу. 6) Ыдыс-аяқты сүрту - хат жазу.
7) Шаң қағу - мәтін аудару. 8) Шай қою - киім тазалау.
9) Еденді сыпыру - нан әкелу. 10) Бесбармақ жасау - дастарқан жасау.

№10 (38-жаттығу, 55-бет)
Ваш собеседник предлагает свои услуги. Вы просите сделать кое-что другое.
Образец: Қамыр илейін бе? Жоқ, илеме. Дастарқан жаса. (Мне замесить тесто? Нет, не замешивай, накрой стол).
1) Қамыр илеу - дастарқан жасау. 2) Картоп аршу - ыдыс-аяқ жуу.
3) Ет пісіру - еден сыпыру. 4) Шайнек тазалау - шай қою.
5) Картоп қуыру - бесбармақ жасау. 6) Сәбіз кесу - пияз аршу.
7) Қырыққабат [капуста] тазалау - пияз кесу. 8) Салат жасау - дастарқан жинау.
9) Палау басу - қазы пісіру. 10) Мәнті жасау - демалу.

№11 (10-жаттығу, 60-бет)
Ваш собеседник просит вас совершить действие. Вы хотите, чтобы он это сделал сам.
Образец: Еден сыпыр. Сіз сыпырыңыз. (Подмети пол. Вы подметите).
1) Еден сыпыр. 2) Би биле. 3) Шай әкел.
4) Үйді жина. 5) Осында отыр. 6) Ыдыс-аяқ жу.
7) Сабақ оқы. 8) Оқулық бер. 9) Суретті іл.
10) Кофе әкел. 11) Сағат он бірде жат.
12) Бесбармақ же. 13) Орындықты анда апар.
14) Есікті жап. 15) Терезені аш.

№12 (14-жаттығу, 73-бет)
Ваш собеседник просит совершить действие. Вы хотите, чтобы это сделал кто-нибудь другой. Как вы это скажите?
Образец: Еден сыпыр. (Болат). Болат сыпырсын. (Подмети пол. Пусть Болат подметёт).
1) Еден сыпыр. (Болат). 2) Терезе аш. (Марал). 3) Шай бер. (Гауһар).
4) Үй жина. (Ләззат). 5) Жатақханада отыр. (Сәкен). 6) Ыдыс-аяқ жу. (Әмина).
7) Оқу оқы (Салтанат). 8) Кітап әпер. (Қарлығаш). 9) Сурет сал. (Балалар).
10) Кофе әкел. (Меруерт). 11) Қазір сағат онда жат. (Ұлжан). 12) Ет же. (Қонақтар).
13) Орындық апар. (Жомарт). 14) Дүйсенбіде бар. (Қадиша).
15) Би биле. (Ләйла). 16) Ән айт. (Анар).

№13 (15-жаттығу, 73-бет)
Ваш собеседник изъявляет желание, чтобы кто-то совершил действие. Скажите, чтобы это сделал кто-то другой.
Образец: Болат еден сыпырсын. (Сендер). Сыпырмасын, сендер сыпырыңдар. (Пусть Болат подметёт пол. Пусть не подметает, вы подметите).
1) Болат еден сыпыр. (Сендер). 2) Берік асханада отырсын. (Біз).
3) Баян үйде сабақ оқысын. (Сен). 4) Студенттер жатақханада жатсын. (Мен).
5) Жәмила терезе ашсын. (Біз). 6) Сәуле тамақ пісірсін. (Сендер).
7) Қайрат жұмыс істесін. (Сіздер). 8) Айман есікті жусын. (Мен).
9) Балалар сурет салсын. (Біз). 10) Әже мейрамда келсін. (Сен).
11) Қадиша бізді күтсін. (Мен). 12) Ағасы тез келсін. (Сен).
13) Достары ертең құттықтасын. (Сіздер). 14) Сәкен нан әкелсін. (Мен).
15) Ләззат шай берсін. (Біз). 16) Марал сабақта отырсын. (Сіздер).
17) Бақыт айтсын. (Сіз) 18) Балалар үйді жинасын. (Сендер).
19) Жұмабек ауылда жүрсін. (Сен). 20) Салтанат телефон соқсын. (Біз).
21) Кәрім ұйықтасын. (Сіз). 22) Немересі сүт әкелсін. (Мен).
23) Апасы дастарқан жасасын. (Мен). 24) Жанар мейрамда демалсын. (Біз).
25) Қайрат жұмыста отырсын. (Сендер) 26) Алтынай далада жүрсін. (Сен).
27) Гүлсім кілем тазаласын. (Біз). 28) Гауһар шаң сүртсін. (Сендер).
29) Марат оқу залында дайындалсын. (Сіздер). 30) Бүгін Бақыт үйде болсын. (Сен).

№14 (19-жаттығу, 75-бет)
Трансформируйте словосочетания в повелительное наклонение, используя местоимения, данные в скобках и составьте с ними предложения.
Образец: Газет оқу (сендер). Газет оқыңдар. (Читать газету. Вы читайте газету).
1) Газет оқу (сендер). 2) Шай құю (мен). 3) Дастарқан жасау (олар). 4) Ет пісіру (сен).
5) Терезе жуу (ол). 6) Кілемді тазалау (сіз). 7) Кофе ішу (сіздер). 8) Сурет салу (біз).
9) Жұмыс істеу (сен). 10) Еденді сыпыру (ол). 11) Хат жазу (сіздер).
12) Тәрелкелерді сүрту (сендер). 13) Тапсырманы орындау (сіздер). 14) Қазақша үйрену (біз).
15) Сабақ оқу (мен). 16) Демалу (сіз). 17) Кітап сатып алу (сен). 18) Ойын ойнау (сендер).
19) Ән айту (олар). 20) Орындықта отыру (біз). 21) Су ішу (ол). 22) Тамақ жеу (олар).
23) Шомылу (мен). 24) Есікті ашу (сен). 25) Ақша жіберу (сіз). 26) Мектепті бітіру (сендер).
27) Телефон соғу (мен). 28) Баланы күту (сіз). 29) Ойыншықтарды жинау (сендер).
30) Компьютер ойнау (сендер). 31) Машина жүргізу (мен). 32) Доп тебу (сен).
33) Бала бағу (сіздер). 34) Таза ауа жұту (сіздер). 35) Балық аулау (біз).

№15 (21-жаттығу, 76-бет)
Образуйте отрицательные предложения.
Образец: Доп тепсінші. Доп теппесінші. (Пожалуйста, пусть пинает мяч. Пожалуйста, пусть не пинает мяч).
1) Доп тепсінші. 2) Компьютер ойнашы. 3) Үйде отырыңдаршы.
4) Есікті ашсыншы. 5) Кітап оқыңызшы. 6) Хат жазайықшы.
7) Ән айтайықшы. 8) Демалсын. 9) Машина жүргізіңдерші.
10) Бүгін жұмыс істейікші. 11) Бөлмені жинайыншы.
12) Кітап сатып алыңыздаршы. 13) Ерте тұрыңдаршы. 14) Кешке доп ойнайықшы.
15) Сурет салсыншы. 16) Нан алайыншы. 17) Ыдыс-аяқты жуыңыздаршы.
18) Ерте жатайықшы. 19) От жақсыншы. 20) Бүгін бесбармақ жасашы.

№16 (30-жаттығу, 78-бет)
Используя слова в скобках, поставьте предложения в отрицательную форму.
Образец: Сейсенбіде (дүйсенбіде) кел. Дүйсенбіде келме. (Во вторник приходи. В понедельник не приходи).
1) Сейсенбіде (дүйсенбіде) кел.
2) Сен кітап (газет) әкел.
3) Жұмыс күні (демалыс күні) оқыңдар.
4) Бүрсігүні (бүгін) оқу залында дайындалайын.
5) Жұма күні (сенбі күні) хат жазайық.
6) Жексенбіде (бейсенбіде) қонақ шақырайық.
7) Сағат үште (сағат екіде) демалыңыздар.
8) Сенбіде (дүйсенбіде) саябақта [паркте] қыдырыңыз.
9) Есікті (терезені) жапсын.
10) Сыныпта (асханада) отырайын.
11) Мейрамда (жұмыс күні) үйде бол.
12) Бейсенбіде (дүйсенбіде) оқулық алыңыздар.
13) Жексенбіде (сәрсенбіде) далада ойнасын.
14) Жазда (күзде) демалыңдар.
15) Сағат онда (сағат он екіде) жатайық.

№17 (11-жаттығу, 118-бет)
Трансформируйте словосочетания в повелительное наклонение, используя глаголы, данные в скобках, и составьте с ними предложения.
Образец: Сендер газет ... (оқу). - Сендер газет оқыңдар. (Вы читайте газеты).
1) сендер газет ... (оқу). 2) біз қаланы ... (аралау).
3) студенттер үй тапсырмасын ... (орындау).
4) сен қонақтарды жақсы ... (қарсы алу).
5) сіз денсаулықты ... (сақтау). 6) Әсия кілемді ... (тазалау).
7) біз кофе ... (ішу). 8) сіздер жиналысты ... (өткізу).
9) Әмина ... (жұмыс істеу). 10) сен мені ... (таныстыру).
11) сіз хат ... (жіберу). 12) сендер қазақ тілін ... (үйрету).
13) балалар үй тапсырмасын ... (орындау).
14) біз қазақша ... (сөйлеу). 15) мен ... (демалу).
16) сендер ... (тамақ пісіру). 17) сіздер кітап ... (сатып алу).
18) сендер ... (коньки тебу). 19) Марат ... (өлең айту).
20) сен орындықты ... (апару). 21) біз су ... (ішу).
22) сен бауырсақ ... (жеу). 23) мен ертең ... (кету).
24) сен мені ... (шығарып салу). 25) мен сізді ... (апару).
26) Олжас мектепті жақсы ... (бітіру).
27) сен кешке ... (телефон соғу). 28) Самат баланы ... (көтеру).
29) балалар бөлмені ... (жинау). 30) сендер компьютерді ... (үйрену).
31) мен машина ... (жүргізу). 32) біз доп ... (ойнау).
33) сіздер таза ... (ауа жұту). 34) біз балық ... (аулау).